యే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య
యజంతే శ్రద్ధయాన్వితాః,
తేషాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ
సత్త్వమాహో రజస్తమః.
అర్జునుడు అడిగెను:- ఓ కృష్ణా! ఎవరు శాస్త్రోక్తవిధానమును విడిచిపెట్టి శ్రద్ధతో గూడుకొని పూజాదులు నొనర్తురో వారియొక్క స్థిరి సాత్త్వికమా, లేక రాజసమా, లేక తామసమా? ఏదియై యున్నది?.
******************************************************************************************* 1
శ్రీ భగవానువాచ:-
త్రివిధా భవతి శ్రద్ధా
దేహినాం సా స్వభావజా,
సాత్త్వికీ రాజసీ చైవ
తామసీ చేతి తాం శృణు.
శ్రీ భగవంతుడు చెప్పెను - (ఓ అర్జునా!) ప్రాణులయొక్క స్వభావముచే (పూర్వజన్మసంస్కారముచే) గలిగిన ఆ శ్రద్ధ సాత్త్వికమనియు, రాజసమనియు, తామసమనియు మూడు విధములుగా నగుచున్నది. దానిని గూర్చి వినుము.
******************************************************************************************* 2
సత్త్వానురూపా సర్వస్య
శ్రద్ధా భవతి భారత,
శ్రద్ధామయోయం పురుషో
యో యచ్ఛ్రద్ధస్స ఏవ సః.
ఓ అర్జునా! సమస్తజీవులకును వారివారి (పూర్వ జన్మ సంస్కారముతో గూడిన) యంతఃకరణము ననుసరించి శ్రద్ధ (గుణము, సంస్కారము) గలుగుచున్నది.
******************************************************************************************* 3
యజస్తే సాత్త్వికా దేవాన్‌
యక్షరక్షాంసి రాజసాః,
ప్రేతాన్‌ భూతగణాంశ్చాన్యే
యజంతే తామసా జనాః.
సత్త్వగుణముగలవారు దేవతలను, రజోగుణముగల వారు యక్షులను రాక్షసులను, తమోగుణముగలవారు భూతప్రేతగణములను పూజించుచున్నారు.
******************************************************************************************* 4
అశాస్త్రవిహితం ఘోరం
తప్యంతే యే తపో జనాః,
దంభాహంకారసంయుక్తాః
కామరాగ బలాన్వితాఃః
కర్శయంత శ్శరీరస్థం
భూతగ్రామమచేతసః,
మాం చైవాంత శ్శరీరస్థం
తాన్విద్ధ్యాసురనిశ్చయాన్‌.
ఏ జనులు శరీరమున నున్నట్టి పంచభూత సముదాయమును, లేక ఇంద్రియ సమూహమును (ఉపవాసాదులచే) శుష్కింపజేయువారును, శరీరమందంతర్యామిగనున్న నన్నును కష్టపెట్టువారును, దంభాహంకారముతో గూడినవారును, కామము, రాగము, (ఆసక్తి) పశుబలము కలవారును (లేక కామబలము, రాగబలము గలవారును) అవివేకులును అయి శాస్త్రమునందు విధింపబడనిదియు, తనకును ఇతరులకును గూడ బాధాకర మైనదియునగు తపస్సును జేయుచున్నారో, అట్టివారిని అసుర స్వభావముగలవారినిగ తెలిసికొనుము.
******************************************************************************************* 5,6
ఆహారస్త్వపి సర్వస్య
త్రివిధో భవతి ప్రియః,
యజ్ఞస్తప స్తథా దానం
తేషాం భేదమిమం శృణు.
ఆహారముకూడ సర్వులకును (సత్త్వాది గుణ ములను బట్టి) మూడువిధములుగ ఇష్టమగుచున్నది. అలాగుననే యజ్ఞము, తపస్సు, దానముకూడ జనులకు మూడు విధములుగ ప్రియమై యుండుచున్నది. ఆ యాహారాదుల ఈ భేదమునుగూర్చి (చెప్పెదను) వినుము.
******************************************************************************************* 7
ఆయుస్సత్త్వబలారోగ్య
సుఖప్రీతివర్ధనాః,
రస్యాః స్నిగ్ధాః స్థిరా హృద్యా
ఆహారాః సాత్త్విక ప్రియాః.
ఆయుస్సును, మనోబలమును, దేహబలమును, ఆరోగ్యమును, సౌఖ్యమును, ప్రీతిని, బాగుగ వృద్ధినొందించునవియు, రసముగలవియు, చమురుగలవియు, దేహమందు చాలాకాలము నూండునవియు, మనోహరము లైనవియునగు ఆహారములు సత్త్వగుణముగలవారికి ఇష్టములై యుండును.
******************************************************************************************* 8
కట్వామ్లలవణాత్యుష్ణ
తీక్ష్ణ రూక్ష విదాహినః,
ఆహారా రాజస స్యేష్టా
దుఃఖశోకామయప్రదాః.
చేదుగాను, పులుపుగాను, ఉప్పగాను, మిక్కిలి వేడిగాను, కారముగాను, చమురులేనిదిగాను, మిగులదాహము గలుగజేయునవిగాను ఉండునవియు, (శరీరమునకు) దుఃఖమును, (మనస్సునకు) వ్యాకులత్వమును గలుగజేయునవియునగు ఆహారపదార్థములు రజోగుణము గలవానికి ఇష్టములై యుండును.
******************************************************************************************* 9