యత్పీడయా క్రియతే తప:,
పరస్యోత్సాదనార్థం వా
తత్తామస ముదాహృతమ్.
మూర్ఖపు పట్టుదలతో తన శరీరమును (శుష్కోపవాసాదులచే) బాధించుకొనుటద్వారాగాని, లేక ఇతరులను నాశనము చేయవలెనను ఉద్దేశ్యముతోగాని చేయబడు తపస్సు తామసికతపస్సని చెప్పబడినది.
******************************************************************************************* 19
దాతవ్యమితి యద్దానం
దీయతేనుపకారిణే,
దేశే కాలే చ పాత్రే చ
తద్దానం సాత్త్వికం స్మృతమ్.
'ఇవ్వవలసినదే' యను నిశ్చయముతో ఏ దానము పుణ్యప్రదేశమందును, పుణ్యకాలమందును యోగ్యుడగువానికి మరియు ప్రత్యుపకారము చేయశక్తిలేని వాని కొఱకును ఇవ్వబడుచున్నదో అది సాత్త్వికదానమని చెప్పబడుచున్నది .
******************************************************************************************* 20
యత్తు ప్రత్యుపకారార్థం
ఫలముద్దిశ్య వా పున:,
దీయతే చ పరిక్లిష్టం
తద్దానం రాజసం స్మృతమ్.
ప్రత్యుపకారము కొరకుగాని, లేక ఫలము నుద్దేశించిగాని, లేక మన: క్లేశముతో (అతికష్టముతో) గాని ఇవ్వబడు దానము రాజసదానమని చెప్పబడుచున్నది.
******************************************************************************************* 21
అదేశకాలే యద్దాన
మపాత్రేభ్యశ్చ దీయతే,
అసత్కృతమవజ్ఞాతం
తత్తామస ముదాహృతమ్.
దానమునకు తగని (అపవిత్రములగు) దేశకాలములందును పాత్రులు (అర్హులు) కానివాని కొరకును, సత్కారశూన్యముగను, అమర్యాదతోను ఇవ్వబడుదానము తామస దానమని చెప్పబడును.
******************************************************************************************* 22
ఓం తత్సదితి నిర్దేశో
బ్రహ్మణస్త్రివిధ: స్మ్రత:,
బ్రాహ్మణాస్తేన వేదాశ్చ
యజ్ఞాశ్చ విహితా: పురా
పరబ్రహ్మమునకు 'ఓం' అనియు 'తత్' అనియు, 'సత్' అనియు మూడువిధములగు పేర్లు చెప్పబడినవి. ఈ నామత్రయము వలననే (దాని యుచ్చారణ చేతనే) పూర్వము బ్రాహ్మణులూ (బ్రహ్మజ్ఞానులు), వేదములు, యజ్ఞములు నిర్మింపబడినవి.
******************************************************************************************* 23
తస్మాదోమిత్యుదాహృత్య
యజ్ఞ దానతప: క్రియా:,
ప్రవర్తన్తే విధానోక్తా
స్సతతం బ్రహ్మవాదినామ్.
అందువలన, వేదములను బాగుగా నెరిగిన వారి యొక్క శాస్త్రోక్తములగు యజ్ఞదానతప:క్రియ లన్నియు ఎల్లప్పుడును 'ఓం' అని చెప్పిన పిమ్మటనే అనుష్ఠింప బడుచున్నవి.
******************************************************************************************* 24
తదిత్యనభిసన్ధాయ
ఫలం యజ్ఞతప: క్రియా:,
దాన క్రియాశ్చ వివిధా:
క్రియన్తే మోక్షకాంక్షి భి:.
అట్లే 'తత్' అను పదమును ఉచ్చరించియే ముముక్షువులు ఫలాపేక్షలేక పలువిధములైన యజ్ఞ దాన తప: కర్మలను చేయుచున్నారు.
******************************************************************************************* 25
సద్భావే సాధుభావే చ
సదిత్యేతత్ప్రయుజ్యతే,
ప్రశస్తే కర్మణి తథా
సచ్ఛబ్ద: పార్థ యుజ్యతే.
ఓ అర్జునా! 'కలదు' అనెడి అర్థమందును 'మంచిది' అనెడి అర్థమందును 'సత్' అను ఈ పరబ్రహ్మ నామము ప్రయోగింపబడుచున్నది. అట్లే ఉత్తమమైన కర్మము నందును ఆ 'సత్' అను పదము వాడబడుచున్నది.
******************************************************************************************* 26
యజ్ఙే తపసి దానే చ
స్థితి: సదితి చోచ్యతే,
కర్మచైవ తదర్థీయం
సదిత్యేవాభిధీయతే.
యజ్ఞమునందును, తపస్సునందును, దానమునందును గల నిష్ఠ (ఉనికి) కూడ 'సత్' అని చెప్పబడుచున్నది. మరియు బ్రహ్మోద్దేశమైన (భగవత్ప్రీత్యర్థమైన) కర్మలుకూడ 'సత్' అనియే పిలువబడుచున్నవి.
******************************************************************************************* 27
అశ్రద్ధయా హుతం దత్తం
తపస్తప్తం కృతం చ యత్,
అసదిత్యుచ్యతే పార్థ
న చ తత్ప్రేత్యనో ఇహ.
ఓ అర్జునా! అశ్రద్ధతో చేయబడిన హోమము గాని, దానముగాని, తపస్సుగాని, ఇతర కర్మలుగాని 'అసత్తని' చెప్పబడును. అవి ఇహలోకఫలమును (సుఖమును) గాని, పరలోకఫలమును (సుఖమును) గాని కలుగజేయవు.
******************************************************************************************* 28
ఇతి శ్రీమద్భాగవద్గీతానూపనిషత్సు, బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే, శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే, శ్రద్ధాత్రయవిభాగయోగోనామ, సప్తదశోధ్యాయః