శఠో నైష్కృతికో లసః,
విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ
కర్తా తామస ఉచ్యతే.
మనోనిగ్రహము (లేక చిత్తైకాగ్రత) లేనివాడును, పామరస్వభావము గలవాడును (అవివేకియు), వినయములేని వాడును, మోసగాడును, ఇతరులను వంచించి వారి జీవనమును పాడుచేయువాడును, సోమరితనముగలవాడును, ఎల్లప్పుడును దిగులుతో నుండువాడును, స్వల్పకాలములో చేయవలసిన దానిని దీర్ఘకాలమునకైనను పూర్తిచేయనివాడునునగు కర్త తామసకర్తయని చెప్పబడుచున్నాడు.
******************************************************************************************* 28
బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ
గుణతస్త్రివిధం శృణు,
ప్రోచ్యమానమశేషేణ
పృథక్త్వేన ధనంజయ.
ఓ అర్జునా! బుద్ధి యొక్కయు, ధైర్యము యొక్కయు భేదమును గుణములనుబట్టి మూడు విధములుగా వేర్వేరుగను, సంపూర్ణముగను చెప్పబడుచున్నదానిని (నీ విపుడు) వినుము.
******************************************************************************************* 29
ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ
కార్యాకార్యే భయాభయే,
బంధం మోక్షం చ యా వేత్తి
బుద్ధిస్సా పార్థ సాత్త్వికీ.
ఓ అర్జునా! ఏ బుద్ధి ధర్మమందు ప్రవృత్తిని (లేక ప్రవృత్తి మార్గమగు కర్మమార్గమును), అధర్మము నుండి నివృత్తిని (లేక నివృత్తి మార్గమగు సన్న్యాస మార్గమును), చేయదగుదానిని, చేయదగనిదానిని, భయమును, అభయమును, బంధమును, మోక్షమును తెలిసికొనుచున్నదో అట్టి బుద్ధి సాత్త్వికమైనది యగును.
******************************************************************************************* 30
యయా ధర్మమధర్మం చ
కార్యం చాకార్య మేవ చ,
అయథావత్పృజానాతి
బుద్ధిస్సా పార్థ రాజసీ.
ఓ అర్జునా! ఏ బుద్ధిచేత మనుజుడు ధర్మమును, అధర్మమును, చేయదగినదానిని, చేయరాని దానిని, ఉన్నది యున్నట్లుకాక (మరియొక విధముగ, పొరబాటూగ) తెలిసికొనుచున్నాడో ఆ బుద్ధి రాజసబుద్ధియై యున్నది.
******************************************************************************************* 31
అధర్మం ధర్మమితి యా
మన్యతే తమసా వృతా,
సర్వార్థాన్విపరీతాంశ్చ
బుద్ధిస్సా పార్థ తామసీ.
ఓ అర్జునా! ఏ బుద్ధి అవివేకముచేత కప్పబడినదై అధర్మమును ధర్మమని యెంచునో, మరియు సమస్త పదార్థములను విరుద్ధములుగా తలంచునో, అట్టి బుద్ధి తామసబుద్ధియై యున్నది.
******************************************************************************************* 32
ధృత్యా యయా ధారయతే
మనఃప్రాణేంద్రియక్రియాః,
యోగేనావ్యభిచారిణ్యా
ధృతిస్సా పార్థ సాత్త్వికీ.
ఓ అర్జునా! చలింపని (విషయములందు ప్రవర్తింపని) ఏ ధైర్యముతో గూడినవాడై మనస్సు యొక్కయు, ప్రాణము యొక్కయు, ఇంద్రియముల యొక్కయు, క్రియలను యోగసాధనచేత (విషయముల నుండి త్రిప్పి) ఆత్మధ్యానమున (లేక) శస్త్రోక్త మార్గమున) నిలువబెట్టుచున్నాడో, అట్టి ధైర్యము సాత్త్వికమైనది.
******************************************************************************************* 33
యయా తు ధర్మకామార్థాన్‌
ధృత్యా ధారయతేర్జున,
ప్రసజ్గేన ఫలాకాంక్షీ
ధృతిస్సా పార్థ రాజసీ.
ఓ అర్జునా! ఏ ధైర్యముచేత మనుజుడు ఫలాపేక్ష గలవాడై ధర్మమును, అర్థమును, కామమును మిగుల యాసక్తితో అనుష్ఠించుచుండువో, అట్టి ధైర్యము రాజసమైయున్నది.
******************************************************************************************* 34
యయా స్వప్నం భయం శోకం
విషాదం మదమేవ చ
న విముఞ్చతి దుర్మేధా
ధృతిస్సా పార్థ తామసీ.
ఓ అర్జునా! ఏ బుద్ధిచేత దుర్బుద్ధియగు మనజుడు నిద్రను, భయమును, దుఃఖమును, సంతాపమును (దిగులును), మదమును విడువకయుండునో, అట్టి ధైర్యము తామసమైనది.
******************************************************************************************* 35
సుఖం త్విదానీం త్రివిధం
శృణు మే భరతర్షభ,
అభ్యాసాద్రమతే యత్ర
దుఃఖాంతం చ నిగచ్ఛతి.
భతతకుల శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా! దేనియొక్క అభ్యాసముచే మనుజుడు ఆనందము నొందుచుండునో, దుఃఖశాంతిని గూడ లెస్సగ బడయుచుండునో, అట్టి సుఖమిపుడు మూడువిధములుగా నాచే తెలుపబడుచున్నది. వినుము-.
******************************************************************************************* 36