వేమన శతకము 15

ఆర్యులైన ఘనులు కార్యహీనులు కారు
శౌర్య ధైర్యములను సంతరించి
పూర్ణభావమరయ బొందుచునుందురు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||విజ్ఞానులు తమకాలమును వ్యర్థముగా వెళ్ళబుచ్చక ధైర్యసాహసములతో సంపూర్ణ జ్ఞానమును పొందుదురు.

*******************************************************************************************  141

జాతి నీతి వేఱు జన్మంబదొక్కటి
అరయఁదిండ్లు వేఱెయౌనుగాక
దర్శనములు వేఱు దైవమౌ నొక్కటి
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మనజాతులు, తిండ్లు, పద్ధతులు వేరైననూ మానవ జాతి అంతా ఒక్కటే. దైవశాస్త్రములు ఎన్నివున్నా దైవము మాత్రము ఒక్కటే.

*******************************************************************************************  142

బహుళ కావ్యములను బరికింపఁగా వచ్చు
బహుళ శబ్ద చయముఁ బలుక వచ్చు
సహన మొక్కటబ్బఁ జాలకష్టంబురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎన్ని కావ్యములను చదివినా, ఎన్ని శబ్దములనుత్పత్తిచేసినా సహనగుణము అలవడుట చాలకష్టము. సహనము కలవాడే జ్ఞాని. సహనము వలన సమస్త కార్యములు సాధింపవచ్చును.

*******************************************************************************************  143

అప్పులేనివాడే యధిక సంపన్నుడు
తప్పులేనివారు ధరణిలేరు
గొప్పలేని బుద్ధి కొంచమై పోవురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అప్పులు చేయని వాడె గొప్ప భాగ్యవంతుడు. తప్పు చేయని వారు ధరణిలో లేరు. అప్పుచేయుట గొప్ప తప్పు. దాని వలన గౌరవము నశించును, అందరిలోనూ చులకనయిపోదురు.

*******************************************************************************************  144

అపదందుఁజూడు మారయ బంధుల
భయమువేళఁజూడు బంటుతనము
పేదపడ్డ వెనుక బెండ్లము మతిజూడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మన కష్టాలలో పాలు పంచుకున్న వారే నిజమైన బంధువులు. భయభ్రాంతులను విడి ధైర్యముతో నుండువాడే శూరుడు. పేదరికంలోగూడా గౌరవించునదియే నిజమైన భార్య.

*******************************************************************************************  145

గుణగణంబు లెల్లఁ గుచ్చితమునుబొంద
తగిలి భ్రమకుఁ జిక్కి దండధరునిఁ,
దోడితెచ్చుఁ గదర తొలగింప కున్నను
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చెడ్డగుణముల వలన ఆపదలు వచ్చును. పాపము సంభవించును. మోసము, అన్యాయము, మొదలగు చెడ్డగుణములను విడనాడాలి. లేకున్నచో మనకు ఆపదలు సంభవించును.

*******************************************************************************************  146

ఆత్మయందె దృష్టి ననువగా నొనరించి
నిశ్చలముగ దృష్టి నిలిపెనేని
అతడునీవె సుమ్మి యనుమానమేలరా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనస్సును ఆత్మయందే ఉంచి చలించని ఏకాగ్రతతో వీక్షించినచో మోక్షము నొందగలరు. గురోపదేశమువల్లనే నిది సాధ్యపడును.

*******************************************************************************************  147

గురువుతానయినను హరునితాఁ జూపును
బ్రహ్మలోకమితడు పాఱఁజూపు
శిష్యునరసితట్టి చీకటిఁబాపురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| నిజమైన గురువు శిష్యునికి బ్రహ్మలోకమును, శ్రీహరినికూడా చూపించగలడు. శిష్యుని భజముతట్టి ధైర్యసాహసములను నేర్పుతూ అతని అజ్ఞానంధకారమును తొలగించును.

*******************************************************************************************  148

ఇహపరంబులకును నిదిసాధనంబని
వ్రాసి, చదివి, విన్నవారికెల్ల
మంగళంబు లొనరు మహిలోనిది నిజము
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఇట్లు నీతిమార్గమును బోధించు ఈ శతకము, ధర్మార్థకామమోక్షములనెడి పురుషార్థములు సాధించుటకు సాధనమై, వ్రాసినవారికిని, చదివినవారికిని, విన్నవారికిని గూడ ఇహపరలోక సౌఖ్యములను సర్వశుభములను ఇచ్చును.

*******************************************************************************************  149


                                                "లోకా సమస్తా స్సుఖినో భవంతు"

వేమన శతకము 14

నిజములాడునతడు నిర్మలుఁడైయుండు
నిజమునాడునతడు నీతిపరుడు
నిజము పల్కకున్న నీచచండాలుడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||నిజము జెప్పువాడె నిజమైన ఆత్మశుద్ధికలవాడు. వాడే అసలైన నీతిపరుడు. నిజము పల్కనివాడు నీచచండాలుడే. కాని జాతిచే నీచచండాలుడు కాడు.

*******************************************************************************************  131

సాధనంబు లేక సమకూడదేదియు
బోధలేని విద్య పొందదెపుడు
పాదుకొల్పిమదిని భావించి చూడరా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అభ్యాసము కూసువిద్య. అలాగే సాధనమున పనులు సమకూరును. గురుబోధలేని విద్య లాభించదు. మనస్సునందు దేవుని నిల్పి ధ్యానించువాడే యోగ్యుడు.

*******************************************************************************************  132

అడుగకర్థమిచ్చునతడు బ్రహ్మజ్ఞాని
అడుగనర్థమిచ్చునతఁడు త్యాగి
అడుగనీయలేని యతడు పెనులోభి
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అడుగకుండ ధనసహాయము చేయువాడు బ్రహ్మజ్ఞాని. అడిగినయంతనే ఇచ్చువాడు త్యాగియనబడును. అడిగిననూ యివ్వనివాడు పిసినారియని భావము.

*******************************************************************************************  133

పతకమందు నొప్పు పలురత్నముల పెంపు
బంగరందు కూర్ప బరువు గనును
గాని యితరలోహమైన హీనముగాదె
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| బంగారు పతకములలో పొదిగినపుడు రత్నముల విలువ తెలియును. అంతియే కాని యితర లోహములలో పొదిగినపుడు తెలియదు. హీనముగానుండును. అలాగే దుర్జన సజ్జనుల మైత్రి కూడ యిట్లేయుండును.

*******************************************************************************************  134

ఇంద్రియముల చేత నెగ్గొందు చుండెడు
వెఱ్ఱిమనుజుడెల్ల వెదకు శివుని
ఇంద్రియముల రోసి యీశుని జూడరా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఇంద్రియ నిగ్రహము లేక మూర్ఖుడు భగవంతుని వెదుకును. ఇంద్రియ నిగ్రహము కలవాడు భగవంతుని దర్శించును. భగవంతుడు మనలో కూడా కలడని తెలిసికొన్నవాడే జ్ఞాని.

*******************************************************************************************  135

ఉన్నదానిని గను మూపిరి బిగగుట్టి
కన్నుమూసి యేమి కానలేవు,
విన్నదన్నదెఱుక విజ్ఞానమని నమ్ము
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనలో నున్న దైవాత్మను ముందుగా తెలుసుకొనుటకు ప్రయత్నించాలి. అంతియేకాని వ్యర్థముగా కన్నులు మూసుకొన్నంత మాత్రాన మనకేమి కనుబడదు. జ్ఞానచక్షువులతో వీక్షించినపుడే ఆత్మను తెలిసికొనగలము. విజ్ఞానమే అన్నింటికి మూలాధారమని తెలియుము.

*******************************************************************************************  136

శ్రవణపుటములున్న సార్థక్యమేమిరా
వినగవలయుఁబెద్ద లనెడి వన్ని
వినఁగ వినఁగ నీకె విశదములౌసుమ్ము
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| పెద్దలు చెప్పినమాటలు వినటం వలన మన చెవులకు గౌరవమబ్బును. జ్ఞానులు చెప్పింది జాగ్రత్తగా వినినపుడె మనము కూడా జ్ఞానులమవుదుము. కావున చెవులున్నందుకు మంచిని వినుట నలవర్చుకోవాలి.

*******************************************************************************************  137

చదువు చదువనేల? సన్యాసి కానేల?
షణ్మతములజిక్కి చావనేల?
అతను భజన చేసి యాత్మలోఁదెలియుడి
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చదువులన్నీ జదివి వేదాంతియై సన్యాసిగా శ్రమపడుట కంటె నిరాకార భగవంతుని సేవించి ఆత్మజ్ఞానియై ముక్తిపొందుట మేలు.

*******************************************************************************************  138

మాల మేలు గుణము మంచిది కల్గిన
మాల కూడు గుడుచు మనుజు కంటె
గుణము మేలుకాని కులమేమి మేలురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మాలవానిలో మంచి గుణమున్ననూ గొప్పవాడె! గుణము మంచిది కావలెగాని కులముతో బనియేమి? మాలకూడు తిన్న మనుజుని కంటెను ఉత్తముడైన మాలవాడె గొప్పవాడు.

*******************************************************************************************  139

విన్న సుద్ది కొంత విననిసుద్దులు కొన్ని
వింత సుద్దులెన్నో వినఁగఁ జెప్పు
దాను గన్నయట్లే దాంభికుడెప్పుడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| డాంబికుడు తాను విన్నవి, విననివి,వింతయైనవి యెన్నో నీతులు చెబుతాడు. కాని నిజముగా అతనికేమీ తెలియదు. తెలిసినట్లే నీతులు వల్లిస్తాడు.

*******************************************************************************************  140

వేమన శతకము 13

చంప గూడదెట్టి జంతువునైనను
చంపవలయు లోక శత్రుగుణము
తేలుకొండిఁగొట్టఁదే లేమి చేయురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మనము ఏ జంతువును చంపరాదు. ఈ లోకములోనున్న హింసాప్రవృత్తిని తొలగించాలి. మనము చెడ్డబుద్ధిని విడనాడాలి. తేలుకొండిని తీసివేసినంత మాత్రాన తేలేమి చేయును? దాని యందలి విషగ్రంధిని తొలగించాలి కదా!.

*******************************************************************************************  121

దొడ్డవాఁడననుచు దొరల దగ్గఱఁజేరి
చాడి చెప్పు పాపజాతినరుడు
చాడి జెప్పువాడు సాయుజ్యమొంధునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చెడ్డవాడు ప్రభువుల నాశ్రయించి యితరులపై చాడీలు చెప్పి మెప్పు పొందుతాడు. చాడీలు చెప్పే దుష్టబుద్ధికి ముక్తి ప్రాప్తించునా! ప్రాప్తించదని భావము.

*******************************************************************************************  122

ఓర్పులేని భార్య యున్న ఫలంబేమి?
బుద్ధిలేని బిడ్డ పుట్టియేమి?
సద్గుణంబులేని చదువది యేలరా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఓర్పులేని భార్య, సద్బుద్ధిలేని పుత్రుడు, సద్గుణము లేని చదువు నిష్ప్రయోజనము.

*******************************************************************************************  123

తనువు తనువటంచుఁ దపియింత్రు జనులారా!
తనువులస్థిరమని దలపరాదె?
తనువు కానఁబడమిఁ దలగునా మోక్షంబు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చనిపోయే శరీరముపై మోహమెందుకు? తనువు లేనిచో మోక్షంకలగదా? కలుగునని భావము.

*******************************************************************************************  124

మాటలోనివాని మహిమఁదాఁదెలియక
మాటఁదెలియలేక మమతఁజిక్కె
మాటతెలిసెనేని మహితుఁడు యోగియౌ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| గురువు చెప్పిన మాటలను వినాలి. అందలి గొప్పతనమును దెలుసుకోవాలి. మాటయొక్క స్వభావము తెలియక మమతకు లొంగిపోరాదు.

*******************************************************************************************  125

మత్సరంబు మదము మమకారమనియెడి
వ్యసనములను దగిలి మసలబోక
పరులకుపకరించి పరముండవగుపొమ్ము
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మమకారము, గర్వము, ప్రేమ యనెడి వ్యసనములకు దూరముగానుండుము. చెడ్డవ్యసనములను దరిజేరనీయక పరుల కుపకారము చేయువాడె బ్రహ్మస్వరూపుడు.

*******************************************************************************************  126

ఆకు వక్క సున్నమది మూడు వన్నెలు
నేకమైన చోటఁదాకు నెఱుపు
సోఁకి త్రిగుణమట్లు శోభించు పరమాత్మ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| వేరువేరు రంగులున్న ఆకు, వక్క, సున్నము కలిసినచో కంటికింపైన మరియొక ఎరుపురంగు వచ్చును. అలాగే సత్త్వ, రజస్తమోగుణములనియెడి త్రిగుణములు కలిసినచో అచట పరమాత్మ ప్రకాశించును.

*******************************************************************************************  127

గురుని నిందజేసి గుట్టెఱుంగనివాడు
యముని బాధనొందు గ్రమముగాను
తేనెలోని యీగ తెఱగున నగునయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| గురునింద పనికిరాదు. గురునినింద చేయువాడు యమబాధలు పడతాడు. తేనెలోని పడ్డ ఈగవలె గిలగిలలాడతాడు. కనుక గురువులను నిందింపరాదు.

*******************************************************************************************  128

ఛాత్రధర్మమెఱిఁగి చక్కని భక్తితో
గురుని సేవచేయఁగుదిరినపుడె
సర్వమర్మములును జక్కగా విడిపోవు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| విచక్షనాజ్ఞానముతో గురుశిష్య సంబంధమునెఱుగవలెను. గురువు నెట్లు సేవించవలెనో తెలిసినపుడే నిశ్చలభక్తి యలవడును. సర్వసందేహములు తీరును. జ్ఞానసముపార్జనకు గురుసేవ యొక్కటే మార్గము.

*******************************************************************************************  129

భక్తియున్న చోట బరమేశ్వరుండుండు
భక్తిలేని చోట పాపముండు
భక్తికలుగువాడు పరమాత్ముడగునయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| భక్తియున్న చోట దేవుడుండును. భక్తిలేని చోట పాపముండును. భక్తిగలవాడే పరమాత్మునితో సమానుడు కాగలడు. కావున ప్రజలందరూ భక్తిమార్గము నవలంబించవలెను.

*******************************************************************************************  130

వేమన శతకము 12

దిక్కులేని వారి దీనత బాపిన
పురుషుడిహమునందె పూజ్యుడగును
పరమునందువాని భాగ్యమేమనవచ్చు?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||దిక్కులేని వారిని ఆదుకున్నచో మనిషికి ఈలోకములో మంచి గౌరవము లభించును. మరి పరలోకమునందు వేరే చెప్పాలా? అనగా పరలోకములో గూడా గొప్ప పూజ్యుడగునని భావము.

*******************************************************************************************  111

ఆడితప్పువారలభిమాన హీనులు
గోడెఱుఁగని కొద్దివారు
కూడి కీడు సేయఁగ్రూరుండు తలపోయు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| క్రూరులు మంచివారివలె నటిస్తారు. ఆత్మాభిమానమును వదలి, మంచి, చెడులను తెలుసుకోక, అసత్య నడవడికతో మెలగుతారు. జ్ఞానశూన్యులై యితరులను హింసిస్తూ ఉంటారు. వారి స్వభావమే అలాంటిది.

*******************************************************************************************  112

మాటఁజెప్ప వినని మనుజుఁడు మూర్ఖుఁడు
మాట విన్న నరుఁడు మానుఁడగును
మాట వినగఁ జెప్ప మానుట కూడదు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||ఇతరులు చెప్పిన మాటలు విననివాడు, అందలి మంచి, చెడులను గ్రహింపనివాడు మూర్ఖుడు. ఉత్తముడైన వాడు ఇతరుల మాటలను పూర్తిగా విని మంచి చెడ్డలను నిర్ణయించుకొనును.

*******************************************************************************************  113

శాంతమె జనులను జయమునొందించును
శాంతముననె గురుని జాడ తెలియు
శాంత భావమహిమ జర్చింపలేమయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| శాంతముతో దేనినైనను సాధింపవచ్చును. గురువులు శాంత స్వభావముతో గొప్పవారిగా పరిణమింపబడుతున్నారు. శాంతముయొక్క గొప్పతనమింతింతయని చెప్పనలవికాదు.

*******************************************************************************************  114

వాక్కువలనఁగలుగు పరమగు మోక్షంబు
వాక్కువలనఁగలుగు వరలు ఘనత
వాక్కువలనఁగలుగు నెక్కుడైశ్వర్యంబు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మోక్షము, గొప్పదనము, ఐశ్వర్యము మన వాక్కువలననే ప్రాప్తించును. అందుచే చక్కగా మాట్లాడుట నేర్చుకొనవలెను.

*******************************************************************************************  115

మాటలాడఁగల్గు మర్మములెఱిగిన
పిన్నపెద్దతనము లెన్నవలదు
పిన్నచేతి దివ్వె పెద్దగా వెలుగదా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మాట్లాడుట కూడ ఒక కళయే. మాట్లాడే నేర్పు వస్తే పిన్నలైనా, పెద్దలైనా యొకటే. పిల్లల చేతిలోని దీపం మాత్రం పెద్దగా వెలుగుట లేదా? అనగా ప్రకాశించును కదాయని యర్థము.

*******************************************************************************************  116

హీనుడెన్ని విద్య లిల నభ్యసించిన
ఘనుడు గాఁడు మొఱకు జనుఁడెగాని
పరిమళములు గార్దభముమోయ ఘనమౌనె
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మూర్ఖుడు ఎన్ని విద్యలు నేర్చిననూ గొప్పవాడు కాలేడు. సువాసన గల వస్తువులను మోసినంతమాత్రాన గాడిద గొప్పదౌతుందా? (అవదు అని భావము)

*******************************************************************************************  117

తనువులస్థిరమని ధనములస్థిరమని
తెలుపగలడు తాను తెలియలేడు
చెప్ప వచ్చుఁబనులు చేయుట కష్టమౌ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||ఈ శరీరము, ధనము అస్థిరములని ఢాంభికముగా పైకి చెప్పవచ్చునేమో గాని, తెలిసియుండియూ తానావిధముగా నడుచుకొనలేడు. చెప్పుట తేలికయేగాని చేయుట కష్టము.

*******************************************************************************************  118

కొండగుహలన్నునఁ గోవెలలందున్న
మెండుగాను బూది మెత్తియున్న
దుష్టబుద్ధులకును దుర్బుద్ధి మానునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చెడ్డవారు కొండగుహలలో నున్ననూ, దేవాలయాలలో నున్ననూ, ఎక్కువుగా విభూతి పెట్టుకొన్ననూ వారి చెడ్డ బుద్ధి మానుతుందా? (మారదుయని భావము).

*******************************************************************************************  119

చదువులన్ని చదివి చాల వివేకియై
కలుష చిత్తుడైన ఖలుని గుణము
దాలి గుంటఁనక్క తలఁచిన చందమౌ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎంత చదువు చదివి, ఎంత విద్వాంసుడైననూ దుష్టుడైనచో అతని మంచిబుద్ధి కొంతకాలమే యుండును. అది ఎట్లన దాలిగుంటలో నున్నంత సేపే కుక్కకు మంచిబుద్ధి ఉంటుంది. బయటకు వస్తే మరల మాములే.

*******************************************************************************************  120

వేమన శతకము 11

చందమెఱిగి మాటఁ జక్కగాఁ చెప్పిన
నెవ్వఁడైన మాఱిఁకేళ పలుకు?
చందమెఱిఁగి యుండు సందర్భమెఱుఁగుము
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మాట యొక్క సందర్భాసందర్భాలు, అర్థాలు తెలిసి చక్కగా మాట్లాడినచో ఎవ్వరును ఎదురు చెప్పరు. అందుచే నేర్పుతో చక్కగా మృదుమధురంగా మాట్లాడుట నేర్చుకోవలెను. చక్కగా మాట్లాడుట గూడ యొక కళయే గదా!

*******************************************************************************************  101

జననమరణములకు సర్వస్వతంత్రుఁడు కాఁడు
మొదటఁగర్తకాఁడు తుదనుకాఁడు
నడుమఁగర్తననుట నగుబాటుకాదొకొ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనుష్యుడు తాను పుట్టుటకుగాని, గిట్టుటకుగాని కర్తగాడు, నడుమమాత్రము కర్త ఎట్లగును. మూర్ఖుడు సర్వమునకు తానే కర్తయని విర్రవీగుచుండును.

*******************************************************************************************  102

తల్లియున్నయపుడె తనదు గారాబము
లామె పోవఁదన్ను నరయరెవరు
మంచికాలమపుడె మర్యాదనార్జింపు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||తల్లి బ్రతికి ఉన్నపుడే మనకు ముద్దు, ముచ్చటలు, గారాబాలు జరుగుతాయి. తల్లిపోయిన తర్వాత ఎవ్వరునూ మనలనుచూడరు. అలాగే మనకాలము బాగుగా యున్నపుడే గౌరవ మర్యాదలు సంపాదించుకోవాలి.

*******************************************************************************************  103

నీటిలోని వ్రాత నిలువక యున్నట్లు
పాటిజగతిలేదు పరములేదు
మాటిమాటికెల్ల మాఱును మూర్ఖుండు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| నీటిలో వ్రాసిన వ్రాత ఎందుకునూ కొఱగాదు. ఉపయోగము లేనిది. అలాగే మూర్ఖుని స్వభావము మాటిమాటికి మారుతూనే యుంటుంది. మంచి, చెడ్డయని ఆలోచింపదు.

*******************************************************************************************  104

మంచివారు లేరు మహిమీద వెదకిన
కష్టులెందఱైనఁ గలరు భువిని
పసిఁడి లేదుగాని పదడెంతలేదయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఈ లోకములో ఎంత వెదికినా మంచివారు కనబడరు. కాని చెడ్డవారు చాలా మంది లభ్యమవుతారు. బంగారం దొరకదేమో గాని, బూడిదకు లోటేమిటి?.

*******************************************************************************************  105

జాతులందు మిగుల జాతి యేదెక్కువో?
యెఱుకలేక తిరుగనేమి ఫలమొ?
యెఱుక కలుగువాడె యెచ్చైన కులజుడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| జాతులలో ఇది యెక్కువ, ఇది తక్కువయని లేదు, జ్ఞములేని కులమును వెదుకుట నిష్ప్రయోజనము. జ్ఞానరహితుడెందులకూ కొఱగాడు. జ్ఞానవంతుడే గొప్ప కులమువాడు, అనగా జ్ఞానమే అన్ని కులములలోనూ గొప్పదని భావము .

*******************************************************************************************  106

కనఁగసొమ్ములెన్నో కనకంబదొక్కటి
పసులవన్నెలెన్నో పాలొకటియె
పుష్పజాతులెన్నో పూజయొక్కటె సుమీ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||ఆభరణములు ఎన్ని వున్నా బంగారము మాత్రమొక్కటే! పశువులు ఎన్ని రంగులు, ఎన్ని జాతులలోయున్నా అవి ఇచ్చే పాలరంగు ఒక్కటే! పుష్ప జాతులెన్నియున్నను పూజ మాత్రము ఒక్కటే! పండితులు వేరైనా వారు జెప్పే జ్ఞానము మాత్రము యొక్కటే!

*******************************************************************************************  107

పాలలోనఁ బులుసు లీలతోఁ గలిసిన
విఱిగి తునుకలగును విరివిగాను
తెలియు మనములోన దివ్యతత్త్వము తేట
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మనకు చెడుసహవాసము వలన చెడుకలుగును, మంచి స్నేహము వలన మంచి అబ్బును. పాలల్లో పులుసు పడితే అది ముక్కలుముక్కలుగా విరిగిపోతుంది. మనోవివేకము కలగాలంటే జ్ఞానసముపార్జన చేయలి. జ్ఞానము వల్ల మనస్సు వికసించును.

*******************************************************************************************  108

మాటలాడవచ్చు మనసుదెల్పఁగలేడు
తెలుపవచ్చుఁ దన్ను తెలియలేడు
సురియబట్టవచ్చు శూరుడుకాలేడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| సులభంగా యితరులతో మాట్లాడవచ్చునుకాని మనస్సు తెలుసుకొనుట కష్టము. ఇతరులకు సులభంగా, ఉదారంగా సలహాలివ్వగలము కాని స్వయంగా పాటించడం చాలా కష్టమైన పని. ఎవరైనను కత్తి పట్టవచ్చునేమో కాని శూరులు కాలేరు గదా! గొప్ప విద్వాంసునిగా నటించగలడేమో కాని మూర్ఖుడు జ్ఞాని కాగలడా? (కాలేడుయని అర్థము).

*******************************************************************************************  109

తఱచు కల్లలాడు ధరణీశులిండ్లలో
వేళవేళ లక్ష్మి వెడలి పోవు
నోటికుండలోన నుండునా నీరంబు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అసత్యములాడినచో రాజులైనా సరే వారియిండ్లలో సంపద నశించిపోతుంది. చిల్లికుండలో నీరు నిలువదు గదా! కనుక అసత్యములాడరాదు.

*******************************************************************************************  110

వేమన శతకము 10

తల్లిదండ్రుల పయి దయలేని పుత్రుండు
పుట్టనేమి? వాడు గిట్టనేమి?
పుట్టలోన చెదలు పుట్టవా గిట్టవా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| కనిపించిన తల్లిదండ్రుల మీద దయతో, వారు పెద్దవారైనపుడు వారి కష్టసుఖములను చూచుచు ఆదరించుట పుత్రధర్మము. అట్లు చూడని కొడుకు పుట్టినందువలన ప్రయోజనమేమి? చచ్చినందువలన నష్టమేమి? పుట్టలోని చెదలు పుట్టుచున్నవి. ఎవరి నుద్ధరించుటకు? చచ్చుచున్నవి. ఎవరికి నష్టము?

*******************************************************************************************  91

తనకు లేని నాడు దైవంబు దూరును
దనకుఁ గలిగెనేని దైవమేల?
తనకు దైవమునకుఁ దగులాట మెట్టిదో!
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మానవుడు తనకు సంపదలు లేక పోయినచో, వాని నియ్యలేదని దైవమును నిందించును. ఒకవేళ సంపదలే కలిగినచో దైవము మాట స్మరింపడు. తన ప్రజ్ఞయేయని గర్వించును. అంతేకాదు , తనకును దైవమునకును గల సంబందమెట్టిదో యేనాడును ఆలోచించడు. అనగా పరమార్థము నెఱుంగుటకు ధనమదము వలన ప్రయత్నించడని తాత్పర్యము.

*******************************************************************************************  92

మాటలాడుటొకటి, మనసులో నొక్కటి,
బడలి గుణము వేరె, యోజవేరె
ఎట్లు గలుగుముక్తి యీలాగుతానుండ?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||మనసులోని ఆలోచన ఒకటి, పైకి చెప్పునదొకటి, చేసెడిది వేరొకటి ఇది దుర్జన స్వభావము. ఇటువంటి వారికి ముక్తి యెట్లు వచ్చును?

*******************************************************************************************  93

మ్రుచ్చు గుడికి బోయి ముడివిప్పునేకాని
పొసగ స్వామిఁ జూచి మ్రొక్క డతడు
కుక్క యిల్లు సొచ్చి కుండలు వెదుకదా!
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| దొంగవాడు గుడికి వెళ్ళి డిబ్బీలోని డబ్బుకోసమే వెదుకును గాని దేవునికి నమస్కారము చేయడు. వాని దృష్టి డబ్బుల మీదనే కాని దేవుని మీద నుండదు. కుక్క యింటిలో దూరి అంటకుండల కోసము వెదుకును గాని దేవతార్చన పెట్టె దగ్గరకు బోవునా? దాని స్వభావమంత .

*******************************************************************************************  94

అంతరంగమందు నపరాధములు చేసి
మంచి వానివలెనె మనుజు డుండు
ఇతరులెఱుగకున్న నీశ్వరుడెఱుగడా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనుష్యుడు తన మనస్సులో ఎన్నో దురాలోచనలు చేయుచుండును. ఎవరికిని దెలియకుండ కొన్నింటిని వీలైనచో ఆచరణలో గూడ పెట్టును. కాని పైకి మాత్రము అందరికిని మంచివాని వలెనే కనబడుచుండును. తోడి మానవులకు వాని లోగుట్టు తెలియకపోవచ్చును. కాని సర్వాంతర్యామియైన ఆ భగవంతునకు వాని నైజము తెలియదా?.

*******************************************************************************************  95

వేషభాషలెఱిగి కాషాయవస్త్రముల్‌
కట్టగానె ముక్తి కలుగఁబోదు
తలలు బోడులైనఁ దలపులు బోడులా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| వేషములు ఆడంబరముగా వేసికొని, అనేక బాషలు మాటలాడుచు అచ్చమైన సన్న్యాసివలె కాషాయవస్త్రములు గట్టుకొని, ప్రజలకు వేదాంతములు చెప్పుచున్నంత మాత్రమున ముక్తి కలుగదు. అందుకు నిజమైన వైరాగ్యము కావలెను. " త్యాగేనైకే అమృతత్వ మానశుః" అని వేదవాక్యము. " సర్వసంగ పరిత్యాగము చేసి మానసికముగా వైరాగ్యము సంపాదించుకొన్నవారే ముక్తి నొందుదు" రని దీని యర్థము.

*******************************************************************************************  96

ఓగునోగు మెచ్చు నొనరంగ నజ్ఞాని
భావమిచ్చి మెచ్చుఁబరమ లుబ్ధుఁ
బంది బురద మెచ్చుఁ బన్నీరు మెచ్చునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||దుర్జనుడు తనవలెనే దుష్కార్యములు చేయు ఇంకొక దుర్జనుని మెచ్చుకొనును. వానికిని వీనికిని ఆలోచనలు సమానము గనుక మనసులు కలియును. మెచ్చుకొనును. తన భావమునకు విరుద్ధములైన హితబోధలు చేయు సజ్జనుని సర్వదా ద్వేషించును. అట్లే ఒక జ్ఞానహీనుడు ఎదుటివారికింత పెట్టుట పరమార్థమని గ్రహింపడు. తనవలెనే పిసినిగొట్టు తనముతో నున్నవానిని చాల అభినందించును. దాతను ఆక్షేపించును. పంది యెప్పుడైనను బురదనే కోరుకొనును గాని పన్నీరు వాసనను భరింపలేదు.

*******************************************************************************************  97

గాజు కుప్పెలోనఁ గదలక దీపంబ
దెట్టులుండు జ్ఞాన మట్టులుండు
తెలిసినట్టి వారి దేహంబులందున
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||తపములు, యోగాభ్యాసములు చేసి, పరమాత్మ స్వరూపమును దెలిసికొన్నవారి జ్ఞాన దీపము, వారి హృదయములలో, గాజు కుప్పెలో బెట్టిన దీపమువలె నిశ్చలముగా, స్థిరముగా నుండును. ఆ జ్ఞానదీపమే వారికి మోక్షమునకు దారిచూపును.

*******************************************************************************************  98

అన్నమిడుట కన్న నధికదానంబుల
నెన్ని చేయనేమి యెన్నబోరు
అన్నమెన్న జీవనాధార మగునయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనము ధనములు, వస్తువులు యెన్నియో దానము చేయుదుము. వానిచేత యాచకుని తృప్తిపరచలేము. ఇంతే ఇచ్చినాడేమి? మనకు మరింత యివ్వరాదా? యని అసంతృప్తిగానే వెళ్ళును. మనమొకనికి భోజనము పెట్టుదుము. కావలసిన దానికన్న నెక్కువ వడ్డించినచో " చాలు, చాలు, ఇంకవద్దు" అనును. అనగా ఆ భోజనముతో అతనికి తృప్తి కలిగినదన్నమాట. అట్లు తృప్తి కలిగించు అన్నదానము కంటె మరియే దానము గొప్పది గాదు. అంతే కాదు. అన్నము సర్వ ప్రాణులకు జీవించుట కాధారము.

*******************************************************************************************  99

చదివి చదివి కొంత చదువంగ చదువంగ
చదువు చదివి యింకఁ జదువు చదివి
చదువు మర్మములను చదువలేడయ్యెను
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎంతకాలము చదివినా, ఎన్నెన్ని చదువులు చదివినా, చదువులలోని మర్మము అయిన ఆత్మతత్త్వము తెలియకపోతే ఆ చదువులన్నియు ఎందుకూ పనికిరావు. అనగా నిరర్థకములు, వ్యర్థములని యర్థము.

*******************************************************************************************  100

వేమన శతకము 9

తిరుమలకును బోవఁ దురక దాసరికాడు
కాశి కేగఁ బంది గజము గాదు
కుక్క సింగమగునె గోదావరికిఁ బోవ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| తిరుమల తిరుపతికి బోయినంత మాత్రముచేత ఒక మహమ్మధీయుడు విష్ణుభక్తుడై పోవడు. కాశికి బోయినంతమాత్రము చేత పంది ఏనుగుగా మారిపోదు. గోదావరికి బోయి స్నానమాడినంత మాత్రము చేత కుక్క సింహమై పోవునా? ఎవరి జన్మములు వారివి. ఎవరి స్వభావములు వారివి. ఏవో ప్రక్రియలు చేసినంత మాత్రము చేత అవి మారిపోవునా?

*******************************************************************************************  81

తవిటి కరయఁబోవఁ దండులంబుల గంప
శ్వాన మాక్రమించు సామ్యమగును
వైశ్యవరుల సొమ్ము వసుధ నీచుల పాలు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| బియ్యము దంపించుకొని వాని సంగతి చూడక, తవు డేమైనదని వెదుకుటకు బోయినచో బియ్యపు గంపను కుక్కలాగుకొనిపోవును. అట్లే తనకున్న దానితో తృప్తిపడక, అనగా న్యామార్జితములైన సొమ్ములతో తృప్తి పడక, యితరత్రా అల్పలాభముల కాశపడి అక్రమార్జన చేయు కోమటి ధనము, చివరికి నీచులపాలగును.

*******************************************************************************************  82

దాతకానివానిఁ దరచుగా వేడిన
వాడు దాతయౌనె వసుధలోన
అవురు దర్భయౌనె యబ్ధిలో ముంచిన
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| దానమిచ్చు స్వభావములేని వానిని పదిమార్లు అడుగబోయినంత మాత్రముచే వానిలో దానగుణము పుట్టునా? దాతయగునా? పదిసార్లు సముద్రజలములలో ముంచి తీసినను ఆవురుగడ్డి పవిత్రమైన దర్భయగునా? కాదని భావము.

*******************************************************************************************  83

పరగ ఱాతిగుండుఁ బగులఁ గొట్టగ వచ్చుఁ
గొండలన్ని పిండి గొట్టవచ్చుఁ
కఠిన చిత్తు మనసు కరగింపగారాదు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| పెద్ద ఱాతి బండను గూడ ఉపాయముచే పగులగొట్ట వచ్చును. కొండలను గూడ పిండిపిండిగా చేసి వేయవచ్చును. ఎన్ని అసాధ్యములైన పనులైననూ ఉపాయముచే సాధించవచ్చును గాని ఱాతిగుండె వానిని మాత్రము కోమలహృదయునిగా మార్చలేము.

*******************************************************************************************  84

వంపు కఱ్ఱఁగాల్చి వంపు దీర్చగవచ్చుఁ
గొండలన్ని పిండి గొట్టవచ్చుఁ
గఠిన చిత్తుమనసు కరగింపగారాదు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| వంకరగానున్న వెదురు బొంగువంటి దానిని కాల్చి వంకరలు దీర్చి సరిచేయవచ్చును. కొండలు పిండిగా కొట్టవచ్చును. కాని ఱాతిగుండె గలవానిని మృదువైన మనసుగలవాడుగా మార్చలేము.

*******************************************************************************************  85

విత్తముగలవాని వీపునఁబుండైన
వసుధలోనఁ జాల వార్తకెక్కుఁ
బేదవానియింట బెండ్లైన నెఱుగరు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| లోకములో ధనము గలవానికి వీపు మీద వ్రణము లేచినచో అది లోకములో ఒక పెద్ద వార్తగా వ్యాపించును. అదే, పేదవాడైనచో వాని యింటిలో పెండ్లి జరిగినను ప్రక్కవీధి వారికి గూడ తెలియదు. ధనములో అంత మాహాత్మ్యమున్నది.

*******************************************************************************************  86

ఆపదలగు వేళ నరసిబంధులఁ జూడు
భయమువేళఁ జూడు బంటుతనము
పేదవేళఁ జూడు పెండ్లాముగుణమును 
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| సాధారణ సమయములో చుట్టాల ప్రేమను చూచుట కాదు. కష్టాలు వచ్చినప్పుడు ఆ బందువుల ప్రేమలు చూడవలెను. వారి రంగేమిటో బయటపడును. భయము కలిగిన వేళనే ఏ మనుష్యుని ధైర్యమైనను పరశీలింపవలెను. అప్పుడు వాని బండారము బయటపడును. సంపద లున్నప్పుడు భార్య అడుగులకు మడుగులొత్తి సేవలు చేయును. పేదతనము గలిగినపుడు గూడ అట్లు భక్తి శ్రద్ధలతో సేవించినచో ఆమె గుణవంతురాలే. పేదతనము నందు భర్తను విడిచిపోయినచో ఆమె సహజగుణ మప్పుడు బయటపడును.

*******************************************************************************************  87

ఆలిమాటలు విని యన్నదమ్ములఁబాసి
వేరె పోవువాడు వెఱ్ఱివాడు
కుక్కతోకఁ బట్టి గోదావరీదునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| భార్య చెప్పిన అబద్దములు విని అన్నదమ్ములతో పోట్లాడి విడిపోయి వేరే పోవువాడు చాల తెలివితక్కువ వాడు. అట్లు చేసి, తనకున్న బంధువు బలగమును పోగొట్టుకొను వాడగును. కుక్కతోకను బట్టుకుని గోదావరీదుటకు సిద్ధపడు వాడుండునా?.

*******************************************************************************************  88

మగని కాలమందు మగువ కష్టించిన
సుతుల కాలమందు సుఖమునొందుఁ
గలిమి లేమి రెండుఁగల వెంతవారికి
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| భర్త యజమానిగా నున్నప్పుడు స్త్రీ కష్టపడి యింటిని వృద్ధిలోనికి దెచ్చినచో కొడుకుల పెత్తనములో సుఖపడ వచ్చును. ఎంతవారికైననూ కలిమిలేములు, కష్టసుఖములు ఒకదాని వెనుక నొకటి యనుభవింపక తప్పదు. కష్టము వచ్చినపుడు క్రుంగిపోక, సుఖము వచ్చినపుడు పొంగిపోక యెప్పుడును నిండుకుండ వలె నుండు వాడే గొప్పవాడు.

*******************************************************************************************  89

చెప్పులోన రాయి, చెవిలోన జోరీగ
కంటిలోని నలుసుఁ, గాలి ముల్లు
నింటిలోని పోరు నింతంత గాదయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చెప్పులో రాయి దూరినను, జోరిగ చెవి దగ్గరకు జేరి రొదచేయుచున్నను, కంటిలో నలుసుపడి ఊడిరాకున్నను, కాలిలో ముల్లు గ్రుచ్చుకొన్నను, ఇంటిలోని యిల్లాలు గుణవంతురాలు కాక గయ్యాళియై నిత్యము రభస చేయుచుండినను ఆ బాధ ఇంత అంతయని వర్ణించి చెప్పలేము. అది అనుభవించిన వారికే తెలియును.

*******************************************************************************************  90

వేమన శతకము 8

ఎన్నిచోట్లఁ దిరిగి యేపాటు పడినను
అంటనీయక శని వెంటఁ దిరుగు
భూమి క్రొత్తదైన భోక్తలు క్రొత్తలా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎన్నిచోట్ల తిరిగినను, ఎన్ని శ్రములు పడినను, ఏలినాటి శని పట్టినప్పుడు మనకేమియు లాభించకుండ చేసి ఆ శని మన వెంటనే తిరుగుచుండును. దేశములు మారవచ్చునుగాని సుఖదుఃఖముల ననుభవించు మనుష్యులు మారరుగదా! అందుచే ఆ శనిదేవుడు కలిగించు సుఖములో దుఁఖములో వారు అనుభవించియే తీరవలెను.

*******************************************************************************************  71

కర్మ మెప్పుడైనఁ గడచిపోవగరాదు
ధర్మరాజుఁదెచ్చి తగని చోటఁ
గంకు భట్టుఁజేసెఁగట కటా దైవంబు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనుజుడు తాను చేసికొన్న కర్మముల ఫలము నెప్పుడైనను అనుభవించి తీరవలసినదే. అది తప్పించుకొనుటకు శక్యముకాదు. ధర్మరాజును దెచ్చి అతని కర్మఫలమనుభవించుటకై దైవము అతని కంటె అల్పుడైన విరాటరాజు దగ్గర సేవచేయుటకు కంకుభట్టుగా నిలిపినాడు గదా!.

*******************************************************************************************  72

అనువుగాని చోట నధికుల మనరాదు
కొంచెమైన నదియుఁగొదువ కాదు
కొండ యద్దమందుఁ గొంచెమై యుండదా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| సమయము, సందర్భము తనకు అనుకూలముగా లేనిచోట తన గొప్పతనమును చాటుకొనుటకు ప్రయత్నించి నగుబాటు నొందకూడదు. కొంచెము తగ్గి ప్రవర్తించినంత మాత్రముచేత చిన్నతనము రాదు. పెద్దదైన కొండ అద్దమునందు చిన్నదిగానే కనిపించును. అంతమాత్రము చేత దాని ఘనత మాసిపోవునా?

*******************************************************************************************  73

ఇమ్ము దప్పువేళ నెమ్మెలన్నియు మాని
కాలమొక్కరీతి గడుపవలయు
విజయుడిమ్ము దప్పి విరటుని గొలువడా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| సమయము అనుకులముగా లేనప్పుడెంత వారైనను ఆడంబరములు ప్రదర్శించక ఏదో ఒక రీతిగా కాలము గడుపవలెను. లేనిచో కష్టములు పరిహాసములు ఎదురగును. అర్జునుడంత మహాపరాక్రమవంతుడు కూడ కాలము కలిసిరాక విరటుని కొలువులో పేడిరూపముతో బ్రతుకలేదా?

*******************************************************************************************  74

చిక్కియున్న వేళ సింహంబునైనను
బక్క కుక్క కఱచి బాధ పెట్టు
బలిమి లేనివేళ పంతంబు చెల్లదు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఆకలితోగాని, రోగముతోగాని సింహము బలహీనమై పడియున్నచో ఒక బక్క చిక్కిన పనికిమాలిన ఊరకుక్క కూడా దానిని కఱచి బాధించును. అది లోకములోని తీరు. ఆర్థికముగాగాని, మరొక విధముగాగాని బలహీనుడైన సమయములో పౌరుషము కోసము పోయి చేతులు కాల్చుకొనుట అవివేకము. తన పౌరుషము చెల్లదని గ్రహించి ఊరుకున్న వాడు బుద్ధిమంతుడని భావము.

*******************************************************************************************  75

లక్ష్మియేలినట్టి లంకాపతి పురమ్ము
పిల్లకోతి పౌజు కొల్లఁబెట్టె
చేటు గాలమయినఁ జెరుప నల్పులెచాలు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఒకనాడు లక్ష్మికి (సంపదలకు) నివాసమైన రావణాసురుని లంకాపురమును అల్పములైన కోతి మూకలు కొల్లగొట్టి నాశనము చేసెను. చేటు కాలము దాపురించినప్పుడు నాశనము చేయుటకు అల్పజనులు చాలు. పెద్ద బలవంతులు అక్కరలేదు.

*******************************************************************************************  76

మొదట నాశపెట్టి తుది లేదు పొమ్మను
పరమలోభులైన పాపులకును
ఉసురు తప్ప కంటు నుండేలు దెబ్బగా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మొదట ఎంతో ఇచ్చెదనని యాశపెట్టి చివరికి మొండిచేయి చూపు పిసినిగొట్టు పాపాత్మునకు, నిరాశపడిన వారి శాపము తప్పక తగులును. ఆ తగులుట కూడ ఉండేలు బద్దనుండి వెలువడిన రాయి యెంతవేగముగా గట్టిగా తగులునో అట్లు ఆ శాపము తగులును. అందుచేత దానమిచ్చు ఉద్దేశ్యము లేనపుడు ముందు వాగ్దానము చేయకూడదు.

*******************************************************************************************  77

ఇచ్చువాని యొద్ద నీని వాడుండెనా
చచ్చుఁగాని యీవి సాగనీడు
కల్పతరువు క్రింద గచ్చ పొదున్నట్లు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎప్పుడును ఎవ్వరికిని దానమిచ్చుటే యెరుగని మహాలోభులుందురు. వారు దానమిచ్చినచో ప్రాణము పోయినట్లు భావింతురు. అట్టివారు ఒక దాత దగ్గర నున్నచో ఆ దాతను గూడ దానమియ్యనీయక అడ్డుపడుదురు. గచ్చపొద విస్తరించి ముండ్లతో అడుగు పెట్టలేనిదిగానుండును. అదియొక కల్పవృక్షము క్రింద నున్నచో, తానెవ్వరికిని పనికిరాదు; కల్పవృక్షమును గూడ ఎవ్వరికిని ఉపయోగపడనియ్యదు. (గచ్చకాయ విషమందురు).

*******************************************************************************************  78

అరయ నాస్తి యనక యడ్డుమాటాడక
తట్టుపడక మదిని దన్నుకొనక
తనది గాదనుకొని తాఁబెట్టునదె పెట్టు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| యాచకుడు తన్ను అడుగవచ్చినపుడు లేదనకుండ, తొట్రుపడకుండ ఇత్తునా? మానుదునాయని మనసులో గుంజాటన పడకుండ, ఇచ్చెడి వస్తువుమీద మమకారము విడిచి దానమిచ్చినచో ఆ దానము కోటిగుణితమగును.

*******************************************************************************************  79

ధనముఁగూడఁబెట్టి దానంబు చేయక
తానుఁదినక లెస్స దాచుకొనును
తేనె నీగ కూర్చి తెరువరి కియ్యదా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎవ్వరికిని దానధర్మములు చేయక, పోనీ, తానైనను అనుభవించక పదిముళ్ళు వేసి దాచుకొన్నచో అది ఇతరుల పాలగును. అనగా రాజైనను టాక్సుల రూపమున తీసికొనిపోవును. లేదా ఏ దొంగైనను దోచుకొనిపోవుదురు. తేనెటీగలు చాల కష్టపడి పువ్వుపువ్వునకును తిరిగి తేనెను సంపాదించి తాము తినకుండా దాచుకొనును. దాని నెవ్వడో దారిని బోవువాడు చూచి తేనె టీగల నదలించి తేనెను కొల్లగొట్టుకొని పోవునుగదా!.

*******************************************************************************************  80

వేమన శతకము 7

 తనకుఁ గలుగు పెక్కు తప్పులునుండగా
ఓగు నేర మెంచు నొరులఁగాంచి
చక్కిలంబుఁ జూచి జంతిక నగినట్లు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| తనలో చాల తప్పులుండినను అవేవియులేనట్లు దుర్మార్గుడు ఎదుట వారిలోని తప్పులను బయట బెట్టుటకు ప్రయత్నించును. జంతికలో చుట్లు వంకరలు ఎక్కువయుండును. చక్కిలములో తక్కువగా నుండును. అయినను జంతిక చక్కిలమును జూచి వెక్కిరించినట్లు దుష్టుడు ఎదుటివారి తప్పులనెంచును.

*******************************************************************************************  61

ఇనుము విరిగెనేని యినుమారు ముమ్మారు
కాల్చి యతుక వచ్చు క్రమముగాను
మనసు విరిగెనేని మరి కూర్పవచ్చునా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఇనుప కమ్మి విరిగినచో రెండుసార్లైనను మూడుసార్లైనను అతికి సరిచేయవచ్చును. ఒకసారి మనసువిరిగినచో దానిని సరిచేయుట ఎవ్వరివల్లను గాదు. ఎదుటివారి ప్రవర్తనము వలన మన మనసు గాయపడి విరక్తమైనచో దానియందు మరల అనురక్తి కలిగించుట ఎవ్వరి వశమునుగాదు.

*******************************************************************************************  62

ఒరునిఁ జెఱచెదమని యుల్లమందెంతురు
తమకుఁ జేటెఱుగని ధరణి నరులు
తమ్ముఁ జెఱచువాడు దైవంబు లేడొకో!
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ప్రపంచములోని మనుష్యులు తమకు గలుగు నష్టము నెఱుగక యితరులను నాశనము చేయుటకు ప్రయత్నింతురు. అట్లు ఇతరులను జెఱుపు వానిని జూచి దైవ మూరకుండునా? ఎప్పుడో వానిని నాశనము చేసి తీరును. అజ్ఞానులైన జనులు ఆ సంగతి గ్రహించక తమకు తోచినట్లు ప్రవర్తింతురు.

*******************************************************************************************  63

కాని వానిచేతఁ గాసు వీసం బిచ్చి
వెంటఁ దిరుగువాడు వెఱ్ఱివాడు
పిల్లి తిన్న కోడిఁ బిలిచిన పలుకునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా||పనికి మాలిన ఆ ప్రయోజకునకు ధనమును అప్పుగా నిచ్చి, తిరిగి రాబట్టుకొనుటకై వెంట దిరుగువాడు చాల వెఱ్ఱివాడు. అది తిరిగి వచ్చునా? పిల్లి కోడిని తినును. ఆ తరువాత ఆ కోడిని పిలిచినచో అది పలుకునా? వచ్చునా? ఎప్పుడో పిల్లి కడుపులో జీర్ణమైయుండును.

*******************************************************************************************  64

మాటలాడ నేర్చి మనసురంజిలఁజేసి
పరగఁబ్రియము చెప్పి బడలకున్న
నొకరి చేతి సొమ్ము లూరక వచ్చునా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చమత్కారముగా మాటలాడుట నేర్చికొని యెదుటివారికి ప్రియమైన మాటలు చెప్పి ఆనందపఱచి, ఇంత శ్రమ పడనిచో ఎదుటివారి చేతిలోని సొమ్ములు ఊరకేవచ్చునా?

*******************************************************************************************  65

చంపదగిన యట్టి శత్రువు తనచేతఁ
జిక్కెనేనిఁ గీడు సేయరాదు
పొసగ మేలు చేసి పొమ్మనుటేచాలు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చంపదగినంత మహాపకారము చేసిన శత్రువు తన చేతికి జిక్కినపుడు తిరిగి వానికి హాని చేయుట నీచలక్షణము. ఆ శతృవునకు మేలు చేసి అనగా చేతనైన యుపకారము చేసి పొమ్మన్నచో చాలు. వాని తప్పు వానికి తెలిసివచ్చును. అట్లు శత్రువు మనసు మార్చుట ఉత్తమ లక్షణము. చేతికి దొరికినాడు గదాయని మరల కీడు చేసినచో వాని మనసులో పగ పెరుగునుగాని మార్పురాదు.

*******************************************************************************************  66

వాన కురియకున్న వచ్చును క్షామంబు
వాన కురిసెనేని వరద పాఱు
వరద కరువు రెండు వరుసగా నెఱుగడీ
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| వానలు కురియకున్నచో పంటలు సరిగా పండక కరువు వచ్చును. వానలు కురిసినచో నీరు వరదలై ప్రవహించును.వరద, కరువు రెండును ఒకదాని వెనుక నొక్కటి యుండును. వానలు లేనప్పుడు కరువు వచ్చుట సహజము., అయితే, ఆ వానలే యెక్కువై వరదలతో పంటలు ముంచి వేసినచో అప్పుడును కరువు వచ్చును. ఏ దైనను మితిమీరకుండ ఉన్నచో సౌఖ్యము గలుగును. గాని లేనిచో సుఖము లేదు.

*******************************************************************************************  67

పుట్టిన జనులెల్ల భూమిలో నుండినఁ
బట్టునా జగంబు పట్టదెపుడు
యముని లెక్కరీతి నరుగుచునుందురు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| పుట్టిన వారందరును చావకుండ భూమిపై నుండినచో ఈ భూమి, వారికి చాలునా? నిలుచుటకు గూడ చోటు ఉండదు. అందుచేతనే యముని లెక్కలలోని ఆయుర్దాయమున్నన్నినాళ్ళు భూమిపై జనులు బ్రతికి, ఆయువు తీరగానే పోవుచుందురు. మనము చేసికొన్న వస్తువు పాడైనచో విచారింతుము. దేవుని సృష్టిలోనే ఏదియు శాశ్వతముగా మిగులదు. అందుకు విచారింపవలసిన పని లేదని భావము.

*******************************************************************************************  68

వాన రాకడయును బ్రాణంబుపోకడ
కానఁబడ వెంత ఘనునకైనఁ
గానబడిన మీదఁగలియెట్లు నడచురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| వానయెప్పుడు వచ్చునో, ప్రాణమెప్పుడు పోవునో యెంత గొప్పవానికైనను దెలియదు. అట్లు తెలిసినచో ఇది కలియుగ మెందుకగును? అనగా కలియుగములో ప్రజలు తపశ్శక్తులు, యోగశక్తులు లేక భూతభవిష్యద్వర్తమానములు తెలిసికొను జ్ఞానము లేక యుందురు. అందుచేతనే తాము భూమి యున్నంతకాలము ఉండిపోవుదు మనుకొని, యెన్ని దుర్మార్గ కృత్యములైన చేసి ధనాదులు సంపాదించుటకై బ్రతుకును వ్యర్థము చేసికొందురు. తామెప్పుడు చనిపోవుదురో తెలిసినచో పరీక్షిత్తు వలె పరమార్థమును కొఱకు ప్రయత్నింపరా?

*******************************************************************************************  69

చిప్పఁబడ్డ స్వాతి చినుకు ముత్యంబాయె
నీటఁబడ్డ చినుకు నీటఁ గలిసెఁ
బ్రాప్తి కలుగు చోట ఫలమేల తప్పురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| స్వాతికార్తెలో గురిసిన వాన చినుకు ముత్యపుచిప్పలో బడినచో ముత్యమగును. అదే నీళ్లలో బడినచో నీటిలో గలిసిపోవును. అట్లే మనకు ప్రాప్తమున్నచో రాజాశ్రయము దొరికి మన బ్రతుకు ముత్యమువలె మెరసిపోవును. ప్రాప్తము లేనిచో నీచునాశ్రయమే దొరికి, ఊరును పేరును లేకుండ నశించును.

*******************************************************************************************  70

వేమన శరకము 6

అలను బుగ్గపుట్టినప్పుడే క్షయమౌను
కలను గాంచులక్ష్మి కల్లయగును
ఇలను భోగభాగ్య మీ తీరుకాదొకో
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| కెరటాలలో బుట్టు నీటి బుడగ కొంతసేపుండును. వెంటనే నశించును. కలలో చూచిన ధనధాన్యములు మెలకువ వచ్చునప్పటికి కనబడవు. లోకములో భోగభాగ్యములు గూడ ఇట్లే కాలపరిబ్రమణములో ఈనాడుండి రేపు నశించిపోవును. అవే శాశ్వతమనుకొని అందులోబడి కొట్టుమిట్టాడువాడు అజ్ఞాని సుమా!.

*******************************************************************************************  51

కోతినొకటి తెచ్చి క్రొత్తపుట్టముగట్టి
కొండమ్రుచ్చులెల్లఁ గొలిచినట్లు
నీతిహీనునొద్ద నిర్భాగ్యులుందురు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| కొండమ్రుచ్చులన్నియు గలిసి ఒక కోతిని దెచ్చి దానికి క్రొత్తబట్టలు గట్టి రాజును జేసి సేవించినట్లుగా, నీతిలేని వాని నొకనిని నాయకునిగా జేసికొని నీతిమాలినవారు సేవించుచుందురు. అనగా చెడ్డవాని దగ్గరకు స్వభావ సామ్యమునుబట్టి చెడ్డవారే చేరుచుందురని యర్థము.

*******************************************************************************************  52

కల్లలాడు వాని గ్రామకర్తయెఱుగు
సత్యమాడువాని స్వామి యెఱుగుఁ
బెద్ద తిండిపోతుఁ బెండ్లామెఱుంగురా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎవ్వడసత్యములు మాటలాడునో గ్రామపెద్ద యెఱుగును. అతడు వానితో అందుకు తగినట్లే వ్యవహరించును. సత్యము చెప్పువానిని భగవంతుడెఱుగును. ఆయన అట్టివానికి తగిన ఫలములనే యిచ్చును. పెద్ద తిండిపోతును ఊరివారు తిండిపోతని యెఱుగక పోయినను వాని భార్య యెఱుగును. అందుచే వానికి సరిపడు తిండి పెట్టును. ఇతరులైనచో కసిరికొట్టుదురు. లేదా ఎగతాళి చేయుదురు.

*******************************************************************************************  53

కల్ల నిజములెల్ల గరళ కంఠుడెఱుగు
నీరు పల్ల మెఱుగు నిజముగాను
తల్లి తానెఱుగును తనయుని జన్మంబు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఏది సత్యమో ఏది అసత్యమో ఆ పరమశివుడెఱుగును. పల్లమెటు వైపున నున్నదో నీరు ఎఱుగును. (కావున అటే ప్రవహించును). తన కొడుకు పుట్టుక తల్లికే తెలియును కాని యితరులకు దెలియదు. "వీడు నీ కొడుకు" అన్నచో భర్త నమ్మవలసినదే.

*******************************************************************************************  54

మైలకోక తొడ మాసిన తలతోడ
నొడలు మురికితోడ నుండెనేని,
నగ్రకులజుడైన నట్టిట్టు పిలువరు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మాసిపోయిన బట్టలతోను, ఎక్కువగా పెరిగి అసహ్యముగా నుండు జుట్టుతోను, స్నానము చేయక మురికిగా నుండు దేహముతోనూ కనిపించినచో, వాడెంత ఉన్నత వంశములో బుట్టినను మర్యాదస్థులు తమ యింటికి పిలిచి గౌరవించరు.

*******************************************************************************************  55

ఉప్పులేని కూర యొప్పదు రుచులకు
పప్పులేని తిండి ఫలములేదు
అప్పులేని వాడె యధికసంపన్నుడు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎంతచక్కగా వండినను ఉప్పులేకపోయినచో ఆ కూర రుచిగా నుండదు. పప్పులేకుండ ఎన్ని కూరలతో తిన్నను ఆ తిండి బలమునియ్యదు. ఎన్ని సంపదలు ఉన్నను అప్పులున్నచో అవి శోభించవు. అప్పులేనివాడు పెద్ద ధనికుడు కాకపోయినను వాడే మహైశ్వర్యవంతుడు.

*******************************************************************************************  56

చెట్టుపాలు జనులు చేదందురిలలోన
నెనుపగొడ్డు పాలవెంత హితము?
పదుగురాడు మాట పాటియైన ధరఁజెల్లు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| కొన్ని చెట్లనుండి పాలు వచ్చును. వానిని పనికిరావని ప్రజలు తీసి పారవేయుదురు. మరి, గేదె పాలు మంచివా? అవి వాతదోషమును, అజ్ఞానమును పెంచును. చురుకుదనమును తగ్గించును గదా! అవి యెట్లు మంచివైవని? ఐనను, పదిమంది " మంచివి" అన్నారు గనుక మంచివిగానే ప్రసిద్ధికెక్కును.

*******************************************************************************************  57

పట్టుపట్టరాదు పట్టి విడువరాదు
పట్టెనేని బిగియఁ బిట్టవలెను,
పట్టి విడుచుకున్నఁ బడి చచ్చుటయె మేలు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఏ విషయములోను, ఇది జరిగి తీరవలెనని పట్టుదల పూననే రాదు. ఒకవేళ అట్లు పట్టు పట్టినచో మధ్యలో వదలకూడదు. ఆ విధముగా మధ్యలో పట్టుదల విడిచిపెట్టుట కంటెను చచ్చుటయే చాల మంచిది.

*******************************************************************************************  58

తప్పు లెన్నువారు తండోపతండంబు
లుర్విజనులకెల్ల నుండుఁ దప్పు,
తప్పు లెన్నువారు తమ తప్పు లెఱుగరు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎదుటి వారిలోని తప్పులెన్నువారు చాలమందియే ఉందురు. కాని అందరిలోను తప్పులుండును. అయితే, ఎదుటివారిలోని తప్పులెన్నువారు తాము చేసిన తప్పులను గుర్తించరు.

*******************************************************************************************  59

అనగ ననగ రాగమతిశయిల్లుచు నుండుఁ
దినగదినగ వేము తీయగుండు
సాధనమునఁ బనులు సమకూరు ధరలోన
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| పాడగాపాడగా రాగము బాగుగా వచ్చును. పాడుటమాని వేసినచో కంఠము సాధనము లేక మృదువుగా సాగదు. తినగా తినగా వేప చిగుళ్ళు కూడ తీయగా నుండును. అనగా చేదు నోటికి అలవాటై అదే బాగున్నట్లుండును. అట్లే మొదట ఏపనియైనను చేతకానట్లున్నను చేయగాచేయగా చేయి తిరిగి నైపుణ్యము వచ్చును.

*******************************************************************************************  60

వేమన శతకము 5

గొడ్డుటావుఁ బితుకఁ గుండఁ గొంపోయినఁ
బండ్లు రాల దన్నుఁ బాల నీదు
లోభి వాని నడుగ లాభంబులేదయా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అసలే అది వట్టిపోయిన ఆవు, దాని పాలు పితుకుటకై ఒక బుద్ధిమంతుడు పెద్ద కుండ పుచ్చుకుని బయలుదేరెను. ఆ కుండనిండ పాలిచ్చునని వాని యాశ. కాని పితుకుటకై కూర్చుండగానే పాలనియ్యలేదు సరిగదా! పండ్లు రాలునట్లు తన్నెను. ఇట్లే లోభివానిని (పిసినారిని) అడిగి ఏదో సంపాదించుకొందమని ప్రయత్నించినచో పైసలు దక్కకపోగా పరాభవము మిగులును.

*******************************************************************************************  41

మేక కుతుక బట్టి మెడచన్ను గుడువగా
ఆకలేల మాను నాశగాక
లోభివాని నడుగ లాభంబులేదయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మేక కంఠమును బట్టుకొని మెడక్రింద వ్రేలాడుచున్న చన్ను బట్టి కుడుచుకొన్నను పాలేమి వచ్చును? వట్టి ఆశయే గాని ఆకలేమి తీరును? అట్లే పిసినారి వానిని పదేపదే అడిగినను లాభమేమున్నది? వాడిచ్చునా? పెట్టునా? వట్టి శ్రమయేమిగులును.

*******************************************************************************************  42

పెట్టిపోయలేని వట్టినరులు భూమిఁ
బుట్టనేమి వారు గిట్టనేమి?
పుట్టలోనఁ జెదలు పుట్టవా గిట్టవా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఎవ్వరికిని అన్నము పెట్టలేరు, త్రాగుటకు మంచినీరైన ఇవ్వరు. అట్టి వ్యర్థులైన మనుష్యులు భూమిమీద పుట్టినందు వలన నేమి ప్రయోజనము? చచ్చినంతమాత్రమున భూమి కేమి నష్టము? పుట్టలలో చెదలు పుట్టుచున్నవి చచ్చుచున్నవి. వాని వలన ఎవ్వరికేమి ప్రయోజనమున్నది?

*******************************************************************************************  43

ఆశచేత మనుజు లాయువు గల నాళ్ళు
తిరుగు చుండ్రు భ్రమను ద్రిప్పలేక,
మురికి కుండ యందు ముసరు నీగలభంగి
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| మనుష్యులు ఈ శరీరము శాశ్వతమను భ్రాంతిచేత కోరికలకు లోనై, అవి తీరుటకై మురికి కుండ మీద ముసరు ఈగలవలె బ్రతికియున్నన్ని నాళ్ళను తాపత్రయపడు చుందురు. దానివలన ఏ కొంచెమో తృప్తి కలిగినను బ్రతుకునకు పరమార్థము కలుగదు.

*******************************************************************************************  44

నీళ్ళలోన మీను నెర మాంస మాశించి
గాలమందుఁ జిక్కు కరణి భువిని
ఆశఁ దగిలి నరుడు నాలాగు చెడిపోవు
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| నీళ్ళలోని చేప ఎరగా బెట్టిన మాంసపు ముక్కపై ఆశపడి గాలమునకు తగులుకొనును. అట్లే భోగము లాశించి మానవు డాశల గాలమునకు జిక్కుకొని అందులోనే జీవితమును వెళ్ళబుచ్చును. కాని జీవితమునకు పరమార్థమైన భగవధ్యానము నందు బుద్ధి నిలుపడు. అనగా అశాశ్వతములైన భోగముల కాశంచి శాశ్వతమైన మోక్షసుఖములపై దృష్టి నిలుపక బ్రతుకు వ్యర్థము చేసికొనునని భావము.

*******************************************************************************************  45

ఆశపాపజాతి యన్నింటి కంటెను
ఆసచేత యతులు మోసపోరె?
చూచి విడచు వారె శుద్ధాత్ములెందైన
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| లోకములో అన్నింటికంటెను ఆశ చాల చెడ్డది. ఆ యాశతోనే పూర్వము మునులెందరో భ్రష్టులై తపములు గూడ పాడుచేసికొనిరి. అట్లు కాక అన్నియు చూచుచు గూడ వానియందు వాంఛలేక నిర్లిప్తులై పరిత్యజించువారే మహాత్ములు. "త్యాగేనైకే అమృతత్వ మానశుః" అని శ్రుతి. పరిత్యాగము చేతనే మోక్షము నొందగలరని దీని యర్థము.

*******************************************************************************************  46

అన్నిదానములను నన్నదానమె గొప్ప
కన్న తల్లికంటె ఘనము లేదు
ఎన్న గురుని కన్న నెక్కుడు లేదయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| అన్నిదానములకంటెను అన్నదానము గొప్పది. ఏది పెట్టినను నరుని తృప్తి పరచలేము. కాని అన్నము పెట్టి "తృప్తోస్మి" అనిపించగలము. కన్న తల్లికంటె గొప్పది ఏదియు భూమిమీద లేదు. ధర్మరాజును యక్షుడు "భూమి కన్నను బరువైన దేది?" అని యడుగగా అతడు "నవమాసములు మోసి, ప్రసవవేదన పడి, మనకు ధర్మాచరణమునకు యోగ్యమైన దేహమునిచ్చిన తల్లికెంటెను బరువైనది పృథిలో లే" దని సమాధానమిచ్చెను. అందుకే "న మాతుః పరదైవతమ్‌" అని సూక్తి. అనగా తల్లిని మించిన గొప్ప దైవము వేరే లేదని యర్థము. ఇంక గురువు: తల్లి దేహమునిచ్చును. గురువు విజ్ఞానమును , వివేకమును ఇచ్చును. ఇవి మానవుడైన వాని కత్యవసరము.అందుచేతనే "గురుర్బ్రహ్మా గురుర్విష్ణుః గురుదేవో మహేశ్వరః గురుసాక్షాత్పరం బ్రహ్మ" అని గురువే పరదైవతముగా చెప్పబడెను". నగురో రధికం, న గురో రథికం, (గురువు కంటే అధికుడు లేడు) .

*******************************************************************************************  47

ఆశ కోసి వేసి యనలంబు చల్లార్చి
గోచి బిగియగట్టి గుట్టు దెలిసి,
నిలిచి నట్టివాడె నెఱయోగి యెందైన
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| ఆశలన్నింటిని త్రెంచుకొని, కామక్రొధములనెడి అగ్నిని చల్లార్చుకొని, ( అనగా వానిని తలయెత్తనీయక) ఇంద్రియ నిగ్రహము గలిగి బ్రహ్మచర్యము నవలంబించి, యీ దేహ ప్రాణములకు కారణభూతుడైన పరమాత్మరహస్యమును దెలిసికొని స్థిరచిత్తముతో నిలిచినవాడే పరిపూర్ణుడైన యోగి. చిత్తమునకు చాంచల్యము సహజము. దానిని నిగ్రహించిన వాడే పరమయోగి. " యోగశ్చిత్త వృత్తి నిరోధ" అని పతంజలి యోగశాశ్త్రము.

*******************************************************************************************  48

కనకమృగము భువినిఁ గద్దు లేదనకయె
తరుణివిడిచి చనియె దాశరథియుఁ
దెలివిలేనివాడు దేవుడెట్లాయెరా?
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| బంగారు లేడి యన్నది భూమిపై ఉండునా ఉండదా యను విచారణము చేయకుండ రాముడు సీత కోరిక తీర్చుటకై ఆమెను విడిచి లేడివెంట బడిపోయి కష్టాలు తెచ్చికొనెను. భూతభవిష్యద్వర్తమాణములు దేవునికి తెలియునందురుగదా! ఆ తెలివి లేని రాముడు దేవుడెట్లయ్యెను? (ఇది లోకమునకు సామాన్యముగా కలుగు ప్రశ్న. తత్త్వము విచారించినవో ఆ సంఘటన మంతయు ఆ దేవుని సంకల్పమే. దేవీభాగవతములో, "త్రిమూర్తులు కూడ ఆ మహాదేవి యాజ్ఞకు లోబడి సంచరించువారే. ఆమె మాయచేత మోహితులే. అందుకే విష్ణువు అవతారమెత్తవలసి వచ్చినది" అని చెప్పబడినది. ఆమె మాయచేతనే రాముని కా లేడిని జూడగానే తేవలెనని కోర్కె పుట్టినది. అంతమాత్రమున రాముడు జ్ఞానము లేనివాడనుటకు వీలులేదు.)

*******************************************************************************************  49

చచ్చిపడిన పశువు చర్మంభు కండలు
పట్టి పెరికి తినును బరగ గ్రద్ద
గ్రద్ద వంటివాడు గజపతి కాడొకో!
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!


తా|| చచ్చిపడియున్న పశువు యొక్క చర్మమును పీకుకొని, మాంసము దినుటకు గ్రద్ద సిద్ధపడును. అట్లే దుర్మార్గుడైన గజపతిరాజు కూడ ప్రజలను పీకుకొని తినుచున్నాడని భావము.

*******************************************************************************************  50