శ్రీమద్భాగవతం ఆరవ స్కంధం రెండవ అధ్యాయం

శ్రీబాదరాయణిరువాచ
ఏవం తే భగవద్దూతా యమదూతాభిభాషితమ్
ఉపధార్యాథ తాన్రాజన్ప్రత్యాహుర్నయకోవిదాః

ఇది విన్న ధర్మము బాగా తెలిసిన వారైన విష్ణు దూతలు ఇలా పలికారు

శ్రీవిష్ణుదూతా ఊచుః
అహో కష్టం ధర్మదృశామధర్మః స్పృశతే సభామ్
యత్రాదణ్డ్యేష్వపాపేషు దణ్డో యైర్ధ్రియతే వృథా

ప్రజానాం పితరో యే చ శాస్తారః సాధవః సమాః
యది స్యాత్తేషు వైషమ్యం కం యాన్తి శరణం ప్రజాః

ధర్మం సభను అధర్ములు పాలిస్తున్నారే. పాపం చేయని వారిని శిక్షిస్తున్నారే. పాలకులే అధర్మం ఆచరిస్తే ప్రజల గతి ఏమి కావాలి.

యద్యదాచరతి శ్రేయానితరస్తత్తదీహతే
స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే

ఉత్తముడైన వాడు ఏమి చేస్తే మిగిలిన వారు అదే పని చేస్తారు

యస్యాఙ్కే శిర ఆధాయ లోకః స్వపితి నిర్వృతః
స్వయం ధర్మమధర్మం వా న హి వేద యథా పశుః

పిల్లవాడు తండ్రి ఒడిలో తల పెట్టుకుని పరిపూర్ణ విశ్వాసముతో ఉన్నప్పుడు ఆ తండ్రే (తల్లే) తిని వేస్తే? పశువుకు ఎలా ధర్మం తెలియదో ధర్మాన్ని పరిపాలించే ధర్మరాజే అధర్మముగా ప్రవర్తిస్తే ఇక ధర్మమేది.

స కథం న్యర్పితాత్మానం కృతమైత్రమచేతనమ్
విస్రమ్భణీయో భూతానాం సఘృణో దోగ్ధుమర్హతి
అయం హి కృతనిర్వేశో జన్మకోట్యంహసామపి
యద్వ్యాజహార వివశో నామ స్వస్త్యయనం హరేః

మైత్రీ భావముతో తనను తాను అర్పించిన వ్యక్తికి తానెలా నమ్మదగినవాడవుతాడు. దయ ఉన్నవాడెవడూ ద్రోహం చేయకూడదు. పరమ దయాళువైన యముడే దయలేని వాడిగా ప్రవర్తిస్తే లోకములో ఎవరు దిక్కు. మీరు ఇతను చేసిన తప్పులను చెబుతున్నారు గానీ ఇతను తొలగించుకున్న కోటి జన్మల పాపాన్ని గురించి చెప్పట్లేదు

ఏతేనైవ హ్యఘోనోऽస్య కృతం స్యాదఘనిష్కృతమ్
యదా నారాయణాయేతి జగాద చతురక్షరమ్

అన్ని రకాల పాపములకూ "నారాయణ" అన్న నామాన్ని చెప్పి అన్ని పాపాల నిష్కృతినీ సాధించాడు. దొంగతన మద్యపానం మిత్రద్రోహం బ్రాహ్మణ స్త్రీ రాజ గో హత్యలు చేసినవారందరికీ ఒకే పరిహారం. పరమాత్మ నామం ఉచ్చరించుట లేదా పరమాత్మ యందు బుద్ధి నిలుపుట. ఇవి చేస్తే ఏ పాపం పరిగణించబడదు, అన్ని పాపాలూ పరిహరించబడతాయి. వేదమూ వేద పారాయణం యజ్ఞ్యం వ్రతములతో పరమాత్మ యందు మనసు ఉంచకుండా చేస్తే ఏ పరిహారమూ జరగదు. పరమాత్మ నామముచ్చరించడం వలన కలిగే పాప పరిహారం వీటి వలన జరుగదు

స్తేనః సురాపో మిత్రధ్రుగ్బ్రహ్మహా గురుతల్పగః
స్త్రీరాజపితృగోహన్తా యే చ పాతకినోऽపరే

సర్వేషామప్యఘవతామిదమేవ సునిష్కృతమ్
నామవ్యాహరణం విష్ణోర్యతస్తద్విషయా మతిః

న నిష్కృతైరుదితైర్బ్రహ్మవాదిభిస్తథా విశుద్ధ్యత్యఘవాన్వ్రతాదిభిః
యథా హరేర్నామపదైరుదాహృతైస్తదుత్తమశ్లోకగుణోపలమ్భకమ్

నైకాన్తికం తద్ధి కృతేऽపి నిష్కృతే మనః పునర్ధావతి చేదసత్పథే
తత్కర్మనిర్హారమభీప్సతాం హరేర్గుణానువాదః ఖలు సత్త్వభావనః

పరమాత్మ యందు మనసు ఉంచకుండా ఎన్ని ప్రాయశ్చిత్తాలు చేసినా, పరిహారం చేసిన వెంటనే మనసు పాత దారికే పోతుంది. మనసు మళ్ళీ ఆ దారిలో పోకుండా ఉండడానికి సత్వభావమును నిలిపే పరమాత్మ నామాన్ని కీర్తించడమే అసలైన పరిహారం. అన్ని పాపాలకూ పరిహారం చేసుకున్నాడు కాబట్టి ఇతన్ని మీరు తీసుకెళ్ళరాదు.

అథైనం మాపనయత కృతాశేషాఘనిష్కృతమ్
యదసౌ భగవన్నామ మ్రియమాణః సమగ్రహీత్

సాఙ్కేత్యం పారిహాస్యం వా స్తోభం హేలనమేవ వా
వైకుణ్ఠనామగ్రహణమశేషాఘహరం విదుః

పరమాత్మ పేరు ఎలా పలికినా పాపం తొలగుతుంది. పేరుగా పలికినా, పరిహాసముగా పలికినా, గర్వముగా పలికినా,హేళనముగా పలికినా, ఏ భావముతో అన్నా పరమాత్మ పేరు అన్ని పాపాలనూ తొలగిస్తుంది.

పతితః స్ఖలితో భగ్నః సన్దష్టస్తప్త ఆహతః
హరిరిత్యవశేనాహ పుమాన్నార్హతి యాతనాః

పతితుడు గానీ జారిపడిన వాడు గానీ భగ్నుడు గానీ పామూ తేళ్ళు కరవబడినవాడు కానీ ఎండన బడ్డవాడు కానీ, కొట్టబడినవాడు కానీ,

గురూణాం చ లఘూనాం చ గురూణి చ లఘూని చ
ప్రాయశ్చిత్తాని పాపానాం జ్ఞాత్వోక్తాని మహర్షిభిః

తైస్తాన్యఘాని పూయన్తే తపోదానవ్రతాదిభిః
నాధర్మజం తద్ధృదయం తదపీశాఙ్ఘ్రిసేవయా

అజ్ఞానాదథవా జ్ఞానాదుత్తమశ్లోకనామ యత్
సఙ్కీర్తితమఘం పుంసో దహేదేధో యథానలః

తుమ్మినా దగ్గినా వశములో లేకుండా పలికినా అలాంటి వారు నరకానికి తగరు. పెద్దపాపాలూ చిన్న పాపాలూ ప్రాయశ్చిత్తాలూ. ఆయా పాపాలు తపస్సు దానమూ యజ్ఞ్యములతో పోతాయి. కానీ నారాయణ నామ స్మరణతో అన్ని పాపాలూ పోతాయి. పరమాత్మ సంకల్పం లేకుండా ఎవరూ పరమాత్మ నామం పలకలేరు. తెలిసి పలికినా తెలియ పలికినా హరినామం పాపాలను పోగొడుతుంది. తెలిసి పడినా తెలియక పడినా ఎండిన గడ్డి మీద నిప్పు పడితే కాలినట్లు

యథాగదం వీర్యతమముపయుక్తం యదృచ్ఛయా
అజానతోऽప్యాత్మగుణం కుర్యాన్మన్త్రోऽప్యుదాహృతః

పెద్ద జబ్బు వచ్చినవాడు తెలియక ఒక మందును ఆహారముతో తీసుకుంటే రోగము పోయినట్లు పరిహారమని తెలియకున్నా పరమాత్మ నామాన్ని కీర్తిస్తే పాపం పోతుంది. మంత్రమును తెలియక పలికినా పాపాన్ని తొలగిస్తుంది.

శ్రీశుక ఉవాచ
త ఏవం సువినిర్ణీయ ధర్మం భాగవతం నృప
తం యామ్యపాశాన్నిర్ముచ్య విప్రం మృత్యోరమూముచన్

ఇలా పలికి విష్ణు దూతలు అజామీళున్ని యమ పాశాల నుంచి రక్షించారు.

ఇతి ప్రత్యుదితా యామ్యా దూతా యాత్వా యమాన్తికమ్
యమరాజ్ఞే యథా సర్వమాచచక్షురరిన్దమ

యమదూతలు వెళ్ళిపోయి యముని వద్ద ఈ జరిగిన విషయాన్ని వివరించారు.

ద్విజః పాశాద్వినిర్ముక్తో గతభీః ప్రకృతిం గతః
వవన్దే శిరసా విష్ణోః కిఙ్కరాన్దర్శనోత్సవః

చనిపోతున్నాననుకున్న సమయములో ఎంత భయంకరులైన యమదూతలను చూచాడో అంత ఆహ్లాదముతో మనసుకు ఆనందం కలిగించే విష్ణు దూతలను కూడా చూచాడు. ఇంకాసేపుంటే అజామీళుడేమైనా మాట్లాడతాడేమో అని విష్ణు దూతలు బయలు దేరి వెళ్ళారు.

తం వివక్షుమభిప్రేత్య మహాపురుషకిఙ్కరాః
సహసా పశ్యతస్తస్య తత్రాన్తర్దధిరేऽనఘ

అజామిలోऽప్యథాకర్ణ్య దూతానాం యమకృష్ణయోః
ధర్మం భాగవతం శుద్ధం త్రైవేద్యం చ గుణాశ్రయమ్

విష్ణు యమ దూతల సంబాషణ విన్న అజామీళుడు పరిశుద్ద్మైన ధర్మమేమిటో సత్వ రజ తమో గుణాలను ఆశ్రయించిన వేద విద్య ఏమిటో రెంటి స్వరూపాన్నీ అర్థం చేసుకుని

భక్తిమాన్భగవత్యాశు మాహాత్మ్యశ్రవణాద్ధరేః
అనుతాపో మహానాసీత్స్మరతోऽశుభమాత్మనః

పరమాత్మ దయవలన తాను చేసిన తప్పులకు పశ్చాత్తాపం చేసుకుని, ఉత్తమ బ్రాహ్మణున్నై శూద్రస్త్రీతో సంసారం చేసి సకల బ్రాహ్మణుల ధర్మాన్నీ భర్ష్టుపట్టించాను. నన్ను నేనే నిందించుకుంటున్నాను. బాలురాలు ఉత్తములారు ధర్మజ్ఞ్యురాలు అయిన భార్యను వేశ్య లాగ మద్యపానం చేయనందుకు వదిలిపెట్టాను.

అహో మే పరమం కష్టమభూదవిజితాత్మనః
యేన విప్లావితం బ్రహ్మ వృషల్యాం జాయతాత్మనా

ధిఙ్మాం విగర్హితం సద్భిర్దుష్కృతం కులకజ్జలమ్
హిత్వా బాలాం సతీం యోऽహం సురాపీమసతీమగామ్

వృద్ధావనాథౌ పితరౌ నాన్యబన్ధూ తపస్వినౌ
అహో మయాధునా త్యక్తావకృతజ్ఞేన నీచవత్

వృద్ధులైన తల్లి తండ్రులని కృతజ్ఞ్యత రహితున్నైన నేను వదిలిపెట్టాను. ధర్మమును వదిలిపెట్టిన కాముకులు ఎలాంటి యాతన పొందుతారో అలాంటి యాతనను నేను పొందాలి. అయినా ఎలాంటి యాతనా పొందకుండా భగవత్ దూతలను చూచాను. ఇది కలా నిజమా. ఆ యమ దూతలు ఎక్కడికి వెళ్ళారు, ఈ విష్ణు దూతలు ఎక్కడికి వెళ్ళారు

సోऽహం వ్యక్తం పతిష్యామి నరకే భృశదారుణే
ధర్మఘ్నాః కామినో యత్ర విన్దన్తి యమయాతనాః

కిమిదం స్వప్న ఆహో స్విత్సాక్షాద్దృష్టమిహాద్భుతమ్
క్వ యాతా అద్య తే యే మాం వ్యకర్షన్పాశపాణయః

అథ తే క్వ గతాః సిద్ధాశ్చత్వారశ్చారుదర్శనాః
వ్యామోచయన్నీయమానం బద్ధ్వా పాశైరధో భువః

అథాపి మే దుర్భగస్య విబుధోత్తమదర్శనే
భవితవ్యం మఙ్గలేన యేనాత్మా మే ప్రసీదతి



అన్యథా మ్రియమాణస్య నాశుచేర్వృషలీపతేః
వైకుణ్ఠనామగ్రహణం జిహ్వా వక్తుమిహార్హతి

క్వ చాహం కితవః పాపో బ్రహ్మఘ్నో నిరపత్రపః
క్వ చ నారాయణేత్యేతద్భగవన్నామ మఙ్గలమ్

సోऽహం తథా యతిష్యామి యతచిత్తేన్ద్రియానిలః
యథా న భూయ ఆత్మానమన్ధే తమసి మజ్జయే

విముచ్య తమిమం బన్ధమవిద్యాకామకర్మజమ్
సర్వభూతసుహృచ్ఛాన్తో మైత్రః కరుణ ఆత్మవాన్

మోచయే గ్రస్తమాత్మానం యోషిన్మయ్యాత్మమాయయా
విక్రీడితో యయైవాహం క్రీడామృగ ఇవాధమః

మమాహమితి దేహాదౌ హిత్వామిథ్యార్థధీర్మతిమ్
ధాస్యే మనో భగవతి శుద్ధం తత్కీర్తనాదిభిః

శూద్ర స్త్రీతో ఇన్ని పాపములు చేసిన నాకు విష్ణు దూతలు కనిపించారంటే పాపముతో బాటు పుణ్యము కూడా చేసి ఉంటాను. ఇన్ని తప్పులు చేసిన నా నాలుక పరమాత్మ నామం గ్రహించిందంటే కొంత పుణ్యం నేను తెలియకుండానే చేసి ఉంటాను. సిగ్గు విడిచిన వాడినీ, భ్రష్టుపట్టిన నేనెక్కడా పరమమంగళమైన పరమాత్మ నామమెక్కడ. ఎలాగా తెలిసింది కాబట్టి నామనో ఇంద్రియాలను నా వశములో ఉంచుకుని మళ్ళీ పాపాంధకారములోకి వెళ్ళకుండా ప్రయత్నిస్తాను. ఇలాంటి అవిద్యాబంధాన్నీ మోహాన్నీ వదిలిపెట్టి, వేశ్య అనే మహామోహం నుండి బయట పడి మంచి మార్గములో నడుస్తాను. ఇంతవరకూ నన్ను ఈ వేశ్య ఒక పెంపుడు మృగములా ఆడుకొంది. నా ప్రియురాలన్న భావనతో ఈ శరీరం యందు వేశ్య యందూ కలిగిన భావాన్ని సంపూర్ణముగా వదిలి, ఒక్క సారి  నారాయణ అంటేనే ఇన్నిపాపాలూ పోయాయని చెప్పారు కాబట్టి నా జీవితమనతా పరమాత్మ నామనుతోనే గడుపుతాను. అవిద్యా అజ్ఞ్యానమునుంచి విడుదల అవుతాను 

శ్రీశుక ఉవాచ
ఇతి జాతసునిర్వేదః క్షణసఙ్గేన సాధుషు
గఙ్గాద్వారముపేయాయ ముక్తసర్వానుబన్ధనః

ఇలా అజామీళునికి చక్కని వైరాగ్యం కలిగి, అన్నీ వదిలిపెట్టి గంగా తీరానికి (హరిద్వార్) చేరుకుని 

స తస్మిన్దేవసదన ఆసీనో యోగమాస్థితః
ప్రత్యాహృతేన్ద్రియగ్రామో యుయోజ మన ఆత్మని

యమ నియమ ప్రాణాయామ ప్రత్యాహారములతో (తాబేలులా ఇంద్రియములను వెనక్కు మరల్చుకుని) మనసుని ఆత్మలో నిలిపాడు.

తతో గుణేభ్య ఆత్మానం వియుజ్యాత్మసమాధినా
యుయుజే భగవద్ధామ్ని బ్రహ్మణ్యనుభవాత్మని

పరమాత్మలో ఆత్మను నిలిపి గుణత్రయములను వెనక్కు లాగి అనుభవమే స్వరూపముగా గల పరంధామాన్ని చేరుకున్నాడు

యర్హ్యుపారతధీస్తస్మిన్నద్రాక్షీత్పురుషాన్పురః
ఉపలభ్యోపలబ్ధాన్ప్రాగ్వవన్దే శిరసా ద్విజః

ఇది వరకు చూసిన మహా పురుషులని మళ్ళీ సాక్షాత్కరించుకున్నాడు. ఇది వరకు చూసిన వారిని గుర్తుపట్టి వారికి శిరస్సు వంచి నమస్కరించాడు

హిత్వా కలేవరం తీర్థే గఙ్గాయాం దర్శనాదను
సద్యః స్వరూపం జగృహే భగవత్పార్శ్వవర్తినామ్

వారిని చూడగానే గంగానదిలోకి వెళ్ళి స్నానం చేసి, శరీరాన్ని విడిచిపెట్టి, పరమాత్మ పార్శ్వదులైన ఆ పురుషుల స్వరూపాన్ని పొందాడు.

సాకం విహాయసా విప్రో మహాపురుషకిఙ్కరైః
హైమం విమానమారుహ్య యయౌ యత్ర శ్రియః పతిః

భగవ్త్ స్వారూప్యాన్ని పొంది వారితో కలిసి బంగారు విమానాన్ని అధిరోహించి శ్రియః పతి ఉన్న చోటికి వెళ్ళాడు

ఏవం స విప్లావితసర్వధర్మా దాస్యాః పతిః పతితో గర్హ్యకర్మణా
నిపాత్యమానో నిరయే హతవ్రతః సద్యో విముక్తో భగవన్నామ గృహ్ణన్

భోగాభిలాషకు గురై అన్ని ధర్మాలను భ్రష్టు పట్టించి దాసీ పతి అయిన అజామీళుడు నింద్యమైన పనితో పతితుడై కూడా అన్ని వ్రతాలూ వదులుకొని నరకములో పడబోతున్నవాడు కూడా పరమాత్మ నామాన్ని ఒక్కసారి స్వీకరించి ఆ బాధల నుండి విముక్తుడయ్యాడు.

నాతః పరం కర్మనిబన్ధకృన్తనం ముముక్షతాం తీర్థపదానుకీర్తనాత్
న యత్పునః కర్మసు సజ్జతే మనో రజస్తమోభ్యాం కలిలం తతోऽన్యథా

పరమాత్మ నామ సంకీర్తనాన్ని మించినటువంటి సంసారాన్ని విడిపించే సాధనం మరొకటి లేదు. ఒక్క సారి మనః పూర్వకముగా గానీ మనసు లేకుండా గానీ పరమాత్మ నామ సంకీర్తనములో మునిగిపోతే అలాంటి వాడి మనసు త్రిగుణాత్మకమైన వాటిలో చిక్కుకోదు

య ఏతం పరమం గుహ్యమితిహాసమఘాపహమ్
శృణుయాచ్ఛ్రద్ధయా యుక్తో యశ్చ భక్త్యానుకీర్తయేత్

పరమరహస్యమైన ఇతిహాసం ఇది అన్ని పాపాలను తొలగిస్తుంది. దీన్ని భక్తితో విన్నవాడు 

న వై స నరకం యాతి నేక్షితో యమకిఙ్కరైః
యద్యప్యమఙ్గలో మర్త్యో విష్ణులోకే మహీయతే

పొరబాటున కూడా నరకానికి వెళ్ళడు, యమ భటులను కూడా చూడడు. పరమపాపి అయినా పరమాత్మ లోకాన్ని పొందుతాడు

మ్రియమాణో హరేర్నామ గృణన్పుత్రోపచారితమ్
అజామిలోऽప్యగాద్ధామ కిముత శ్రద్ధయా గృణన్

తాను బాగా ప్రేమించిన పుత్రుని పేరు చనిపోయే ముందు పలికి కూడా వైకుంఠానికి వెళ్ళాడంటే శ్రద్ధగా ఈ పరమాత్మ యొక్క కథను విన్నవారి గురించి వేరే చెప్పాలా