శ్రీ భగవానువాచ :-
అనాశ్రితః కర్మఫలం
కార్యం కర్మ కరోతి యః,
స సన్న్యాసీ చ యోగీ చ
న నిరగ్నిర్న చాక్రియః.
శ్రీ భగవంతుడు చెప్పెను - ఎవడు చేయవలసిన కర్మములను ఫలాపేక్ష లేకుండ చేయునో, అతడే సన్న్యాసియు, యోగియునగును. అంతియే కాని అగ్ని హోత్రమును వదలినవాడు కాని, కర్మలను విడిచినవాడు కాని సన్న్యాసియు, యోగియు ఎన్నటికి కానేరడు.
******************************************************************************************* 1
యం సన్న్యాస మితి ప్రాహు
ర్యోగం తం విద్ధి పాణ్డవ,
న హ్యసన్న్యస్త సంకల్పో
యోగీ భవతి కశ్చన.
ఓ అర్జునా! దేనిని సన్న్యాసమని చెప్పుదురో, దానినే యోగమని యెఱుగుము. ఏలయనగా, (కామది) సంకల్పమును వదలనివాడు (సంకల్పరహితుడు కానివాడు) ఎవడును యోగికానేరడు.
******************************************************************************************* 2
ఆరురుక్షోర్ము నేర్యోగం
కర్మకారణముచ్యతే,
యోగారూఢస్య తస్యైవ
శమః కారణముచ్యతే.
యోగమును (జ్ఞానయోగమును, లేక ధ్యానయోగమును) ఎక్కదలచిన (పొందగోరిన) మునికి (మననశీలునకు) కర్మ సాధనమనియు, దానిని బాగుగ ఎక్కినట్టి మునికి ఉపరతి (కర్మనివృత్తి) సాధనమనియు చెప్పబడినవి.
******************************************************************************************* 3
యదా హి నేంద్రియార్థేషు
న కర్మస్వనుషజ్జతే,
సర్వసంకల్ప సన్న్యాసీ
యోగారూఢస్తదోచ్యతే.
ఎవడు శబ్దాదివిషయము లందును, కర్మలందును, ఆసక్తి నుంచడో సమస్త సంకల్పములను విడిచి పెట్టునో, అపుడు మనుజుడు యోగారూఢుడని చెప్పబడును.
******************************************************************************************* 4
ఉద్ధరేదాత్మ నాత్మానం
నాత్మాన మవసాదయేత్‌,
ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బంధు
రాత్మైవ రిపు రాత్మనః.
తన్నుతానే యుద్ధరించుకొనవలయును. తన్ను అధోగతిని బొందించుకొనగూడదు. (ఇంద్రియమనంబును జయించినచో) తనకు తానే బంధువున్ను (జయించనిచో) తనకు తానే శత్రువున్ను అగును.
******************************************************************************************* 5
బంధు రాత్మా త్మన స్తస్య
యేనాత్మైవాత్మనా జితః,
అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే
వర్తేతాత్మైవ శత్రువత్‌.
ఎవడు (వివేకవైరాగ్యాదులచే) తన మనస్సును తాను జయించుకొనునో, అట్టి జయింపబడిన మనస్సు తనకు బంధువుపగిదినుండును. (ఉపకారముచేయును) జయించనిచో, అదియే శత్రువుపగిదినుండును. (ఆపకారము చేయును).
******************************************************************************************* 6
జితాత్మనః ప్రశాంతస్య
పరమాత్మా సమాహితః,
శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు
తథా మానావమానయోః.
మనస్సును జయించినవాడును, పరమశాంతితో గూడినవాడునగు మనుజుడు శీతోష్ణ, సుఖదుఃఖాదులందును, అట్లే మానావమానములందును పరమాత్మానుభవము చెక్కుచెదరకయే యుండును. (లేక అట్టివానికి శీతోష్ణాదులందును మనస్సు లెస్సగ ఆత్మానుభవమందే యుండును).
******************************************************************************************* 7
జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్మా
కూటస్థో విజితేంద్రియః,
యుక్త ఇత్యుచ్యతే యోగీ
సమలోష్టాశ్మ కాంచనః
శాస్త్రజ్ఞాన, అనుభవజ్ఞానములచే తృప్తినొందిన మనస్సుగలవాడును, నిర్వికారుడును, ఇంద్రియములను లెస్సగ జయించినవాడును, మట్టిగడ్డా, ఱాయి, బంగారము, అను మూడిటిని సమముగ జూచువాడునగు యోగి యోగారూఢుడని (ఆత్మానుభవయుక్తుడని) చెప్పబడును.
******************************************************************************************* 8
సుహృన్మిత్రా ర్యుదాసీన
మధ్యస్థ ద్వేష్యబంధుషు,
సాధుష్వపి చ పాపేషు
సమబుద్ధిర్విశిష్యతే.
ప్రత్యుపకారమును గోరకయే మేలొనర్చువారి యందు, ప్రతిఫలముగోరి మేలుచేయువారియందు, శత్రువులందు, తటస్థులందు, మధ్యవర్తులందు, ద్వేషింపబడదగినవారియందు, (విరోధులందు) బంధువులందు, సజ్జనులందు, పాపులందు సమభావము గల్గి యుండువాడే శ్రేష్ఠుడు.
******************************************************************************************* 9
